Essay

Ole Robert Sunde

ors@olerobertsunde.com

Eg har ein kamerat som er bonde på Gvarv; for ei kort stund sidan mista han kona i kreft; det same skjedde meg for to år sidan; enkja som var på besøk saman med meg, mista mannen sin i kreft for eit år sidan; det var eit underleg selskap, og det var mykje sær humor; han var vel rett og slett sorgmunter.

Venen min har mykje skog og ein horribel veg opp, bratt som unnarennet på Kollen, full av vonde og store snublesteinar; eg var i mine eigne tankar då han spurde om eg ville vere med på tur opp bakken, enkja sa ja før eg fekk trekt pusten, til den nye hytta hans, ved eit tjern; bakken var på 2,5 km og ville ta ein time.

Jordstykka rundt garden hans på Gvarv var turre, og fargen var som ljos, turr søle, stigninga opp til hytta var fyrst svak, liksom han skulle få ein til å tru at dette var slik det ville bli; det var tett i tett med grantre, mykje furu og hist og her bjørk, og alt var grønt og i kontrast til den ljosblå sumarhimmelen, utan at me såg eit rugdetrekk, som bonden skrytte av å ha sett mange gonger.

På eit blad, det var før det vart steinete, såg eg ein gul larve, han skuva seg fram som ein minimal belg, som skaut rygg, på eit lønneblad; lauvbladet var tynt og turt med bulk på den eine sida. Det summa over meg då eg bøygde meg ned for å ta belgen nærare i augesyn, ei humle strauk over håret mitt, og inne i skogen høyrde me gulsporven, ettersom enkja var god på fuglar sa ho: høyr. Eg spurde frå kneståande kva det var, han har eg lenge lurt på, sa eg vidare. Det er grønfink, sa enkja.

Då eg var på veg opp frå kneståande, flaksa ein sumarfugl forbi; det var dagpåfuglauge; han, eller ho, det ante eg ikkje, flaksa sidelengs i vinden som om han eller ho kom ut for turbulens, utan at eg merka at det bles, eller kanskje sumarfuglen hadde fått i seg gjæra nektar, liksom frå ein gamal blome; eg såg etter blomane rundt meg; det var geitrams med høg og strak nakke, alltid så svakt raud, liksom han rodna, rekkjer med følblom, tynnstilka og alltid ein og ein, som om dei ikkje vil vekse i flokk, så mengder med det me kalla ormegras då eg var ung; også dei tungt grøne; alt var grønt her utanom geitrams.

Så gjekk me til høgre, og det vart brattare og meir steinete, og sjølv om me gjekk i skuggen, vart det varmt. Langt inne i skogen kunne eg høyre svarttrosten, før han vart overlappa av ein munk; det var enkja igjen, ho var reine ornitologen. No måtte me balansere på steinane, og dum som eg var, spurde eg kor langt me hadde kome. Ikkje eingong halvvegs, sa venen min og gjekk som om dette var ingenting, og det var det, for han brukte å springe hit på veg mot hytta.

Eg pusta tungt, venen min var upåverka; eg såg på enkja, som trenar og både spring, boksar og lyfter vekter; ho var sveitt i andletet, men ikkje så tungpusta som eg. Ho smilte med det vakre andletet sitt og lytta til den flotte pipinga, eller kva det no skal kallast, frå tårnseglarane.

Så med eitt kunne eg lukte skogen, dei varme steinane, blomane, og venen min sa: sjå her har trosten skite; det var blåbær dei hadde ete, og så viste han meg fugleskiten på ein stein, ein blå flekk på steinen.

Hunden som venen min hadde arva då kona døydde, såg på meg; han såg nesten klok ut, og eg tenkte: kva veit me om dyr, ikkje ein skit, kva veit me om kva som går føre seg inne i hovudet hans. Éin ting visste me, og det var at han ikkje var den same etter at kona døydde, og det var i utgangspunktet hennar hund; han var frå ein periode då dei ikkje var kjærastar.

Monsterbakken blei meir forferdeleg, og eg hata han, men enkja var blid som ei lerke, ho nynna på ei jazzstandard, og rett over bakkevegen til venen min låg det ei furu som hadde velta, i vinter, sa venen min, då eg spurde kva som hadde skjedd. Bak treet såg eg ei maurtue, og tenkte på Markus Lindholms bok Evolusjonen, der han skriv om maurtuer, og at dei ikkje er samansette av berre barnåler. Ei maurtue, skriv han, er full av kvae, for kvae inneheld terpentin og terpentin har antibiotiske eigenskapar, og maurtuer utan tilgang på kvae er meir utsette for sjukdomar.

Så peika venen min opp, mot den ljosblå himmelen og sa at der var det ein musvåk, på jakt, sa eg. Heilt rett, svara han, kva du kan, sa enkja, litt ironisk i røysta. Eg sa eg at eg var van med å gå i Oslo og i Thereses gate og ikkje i ein skog på Gvarv, som berre stig og stig.

Eg blei oppteken av eit ekorn; det kom ned frå ein ask og sprang på sin rare måte; det hoppar liksom med dei to bakbeina, som er mykje større enn frambeina, og med eitt fekk eg for meg at ekornet var, langt ute, i slekt med kenguruen. Ein augestikkar stod still i lufta, eg kunne høyre at det summa frå gjennomskinlege vengjer. Brått rykte han vekk, som om nokon hadde slått han bort.

Enkja gjekk før meg og nynna, eg trur det var «Kind of Blue» av Miles Davis. Venen min bøygde seg ned og fjerna noko bos, liksom han skulle halde skogsvegen mindre rotete; her som det var kvistar, lauv og barnåler overalt. Det var svært varmt, og eg måtte ta ein pust i bakken; då kom det ein kvikk kommentar frå enkja; ho var munnrapp.

Det lukta solturt av graset langs bakken; steinar i midten og tjukt, grønt gras på begge sidene. Gud så godt det lukta, om enn eg pesa og var kokvarm, så lukta det godt, igjen høyrde enkja gulsporven, og ho sa at ho ikkje hadde høyrt han på lenge, ettersom det verka som han hadde drege sin kos der ho budde. Bikkja stakk trynet inn i ein busk, kva kunne han lukte, eller høyre, eg kunne sjå at den korte halen vibrerte; kva om han lukta noko himmelsk og kunne høyre ein makk som gleid over eit turt eikeblad.

No er det ikkje lenge att, sa gvarvaren, og det vart mindre steinar og meir skogsveg, og eg kunne høyre tårnseglarane, det var som om alt vart lettare; enkja bråstansa og peika mot ein lysning, og der såg eg ein fugl; han såg ut som gråtrosten, berre mykje mindre stjert, det er, kviskra enkja, ein duetrost, du tøysar, sa skogeigaren, det gjer eg ikkje, svarte enkja, og eg sa berre at eg trur enkja har rett når det er snakk om fuglar.

Mellom ei klyngje med nåletre såg eg vatnet til venen min; han var også vasseigar, og ein stad langs vasskanten skulle hytta hans liggje; ho var heilt ny, utan straum, utan vatn, men heilt flott, sa han, og så kom me til båthuset, det var turt, gamalt og skakt, svært skakt, og stien, no var det sti, han var vondt og rar, og så drog venen min fram ein nøkkel og opna ei gamal, knirkande dør, og der låg det ein robåt, og venen min baud oss til å krabbe opp i båten; først enkja, så eg, og eg datt, og båten gynga og venen min sa at det var lite vatn, og spurde samtidig om eg ikkje var båtvan.

Me greidde å få båten ut av båthuset; enkja og eg bak og hunden i midten, så tok venen min til å ro. Gud som kan kunne ro; han snudde årene flatt då dei kom opp av vatnet, og snudde dei igjen då han duppa dei ned i vatnet, det var blikstilt, og han rodde så flott, og det var fint å høyre ljoden av vatnet, båten og årene, og så nikka han mot eit berg og sa: sjå der, og då såg eg ein ljos kant langs berget, som om nokon hadde brukt ein spisskniv, der kan du sjå kor vatnet plar stå, og sjå der, peika han med andletet, det er vassliljer.

Så såg eg hytta; ho var vakker, skogen tett på, bygd på eit berg, og vand å sjå, med ein veranda, store vindauge, heilt åleine, og flott; eg elska ljoden frå vatnet, frå båten og årene, og ein sitronsumarfugl sjangla i ein liten bris og blei borte over vatnet, mens vassflata fekk tynne rynker.