Hausten er i kjømda, og bortsett frå å slåst med vindmøller, er det lite som gjev mindre meining enn å kjempa imot årstidene. Sjølv set eg stor pris på hausten. Når det regnar sidelengs og bles nordavind frå alle kantar, treng ein ikkje leita etter ei unnskyldning for å klatra opp i godstolen. Det er tida der ein med godt samvit kan finne fram eit pledd og ei bok og berre forsvinna inn i litteraturen. Det er vel ein grunn til at det heiter «bokhaust».

Om lesarane føretrekkjer å varma seg på kaffi, te eller ein toddi i godstolen, er ikkje noko boklækjaren skal blande seg i, men eg er ikkje i tvil om kva løysingsforfattaren denne gongen ville valt. Det vert sagt om Voltaire at han drakk 30 koppar kaffi om dagen, og at han skal ha sagt: «Kaffi må i sanning vere ei langsamt verkande gift, for eg er 84 og enno ikkje daud.» No vart Voltaire aldri 84 år, men likevel.

Gunder Runde kan sin Candide, og skriv: «Ja, dette er ein av mine favorittar innanfor den franske boksoga, nemleg Candide (dvs. den truskuldige) av Voltaire (som eigentleg heitte Francois-Marie Arouet). Voltaire levde frå 1694 (fødd same året som Brorson) til 1778, og romanen Candide kom ut i 1759. Voltaire høyrer til i den såkalla opplysningstida, og er nok den viktigaste av forfattarane frå denne tidsperioden (saman med Rousseau og Montesquieu). Han har ein enorm produksjon, han skreiv både poesi, drama, historiske verk og filosofiske skrifter, og romanen Candide er rekna som ein del av hans filosofiske verk. Han var sterkt kritisk til kristendomen, og mellom anna av den grunn sat han i fengsel i Frankrike i to periodar (1717 og 1725–26). Candide er ein del av hans religionskritiske verk. ’Læraren’ til Candide, Pangloss, forfektar at jorda er ’den beste av alle verder’. Jordskjelvet i Lisboa i 1755, som øydela nesten heile byen (30.000 omkomne), er eit utgangspunkt for Voltaire, hans ironiske kommentarar til den ukuelege optimismen til Pangloss (og til Leibniz) går som ein raud tråd gjennom heile romanen – ei rad av tragediar råkar Candide, som framleis er like truskuldig overtydd om at alt er godt, og at ’det er vel ei meining med det’, som vår tids optimistar uttrykkjer det. Til sist når han vel likevel fram til ei slags erkjenning av at det ikkje er fullt så enkelt, og boka endar i det kjende sitatet ’Il faut cultiver notre jardin’ – ’Vi får dyrke vår hage’. Også i 2017 er dette ei overraskande frisk og aktuell bok – Voltaires satiriske stil og underfundige formuleringar er framleis ei glede å lese.»

Rett svar på Klok på bok 1304 fekk eg frå: Tove Knutsen og Idar Lind, John Olav Johnsen, Jacob Bull-Berg, Jon Grepstad, Bjørn Myrvang, Eirik Holten, Vigdis Hegna Myrvang, Gunder Runde, Kirsten Bakke, Gudrun Havro, Audun Gjengedal, Inger Anne Hammervoll, Tor Inge Myren, Ketil Mehl, Scott Aanby, Laura Killingbergtrø, Ingvar Engen, Eli Hegna, Petter Kristensen, Pål Sletten, Aase Grenager, Sjur Joakim Fretheim, Truls Johan Horsberg Hoff, Astrid Steinsvik, Gunnar Bæra, Per Skjæveland, Olav Holten, Birte Næsheim, Else Bovim, Solfrid Vestli, Skeisebibliotekaren i LASK, Hallgeir Dale, Tvillingene, Nils Ottesen, Marit Lindberg, Jorunn Øxnevad Lie, Ståle Ritland, Nils Farstad, Torleiv Kløve, Rannveig Nordhagen, Mona Fonnes, Jan Alfred Sørensen, Else Gjesdahl Sørensen, Olav Molven, Ove Bjørkhaug, Sigrid Hiller, Marit Mangerud, Robert Øfsti, Asbjørg Apalset, Dag S. Thelle, Turid Tirevold, Pål Amdal, Eiliv Olsen, Gjertrud Fanebust, Folke Kjelleberg, Bjørn Gjermundsen, Ingebjørg Sogge, Inger Margrethe Berge, Thor Henriksen, Torleik Stegane, Laurits Killingbergtrø, Eva Sunde, Fritjof Lampe, Per Trygve Karstensen, Anne-Marie Grønhaug og Jardar Lohne. I dag er Hallgeir Dale bokvinnar. Gratulerer!

Klok på bok 1306

Tre gonger dei neste døgna prøvde nokon å få tak i meg midt på natta utan å legge igjen beskjed. Første gongen trudde eg det var feil nummer, andre gongen fekk eg ein mistanke og siste gongen vart eg sikker på at det var han: Eg kjende igjen måten han ikkje sa noko på.

Sitatet er frå side 63 i utgåva til boklækjaren. På originalspråket kom boka ut same året som Nobelprisen i litteratur gjekk til ein franskmann. I namnet på forfattaren er det berre éin vokal, til gjengjeld førekjem han fem gonger. Send namn på forfattar og verk til klok@dagogtid.no. Svarfristen er til og med 29. september.

MEDIKUS LIBRI