ROMAN

BROR HAGEMANN

LEO

TIDEN

«Leo er eit lite meisterverk», seiest det på omslaget til Bror Hagemanns nye bok. «Vakkert. Brutalt. Rørende», seiest det òg. Brutalt er det iallfall. Det gjeld i grunnen skildringa av livet til hovudpersonen som heilskap, og ikkje minst to sjokkerande valdtektscener. I den eine er Leo sjølv offeret, i den andre er han sjølv overgriparen mot jenta han er vonlaust forelska i, Yvonne. Men noko meisterverk er det ikkje.

FØRESEIELEG

Handlinga er lagt til Gjøvik tidleg på 1980-talet, med bryllaupet mellom Charles og Diana som viktig tidsmarkør. Det er den unge Leo som sjølv fører ordet i eit språk som skal mime ungdommeleg sjargong på den tida, og dessutan slik at Leo sjølv blir karakterisert gjennom eit noko hjelpelaust språk. Leos mor er djupt alkoholisert og har stadig nye valdelege elskarar, og Leo har gått for lut og kaldt vatn gjennom barndommen. Dirigenten i det berømte lokale gutekoret skaffar han jobb som ein slags hjelpemann i kyrkja. Dessutan syter han for at Leo får ein stad å bu.

Dirigenten er naturlegvis overgriparen, og etter kvart går det opp for Leo og lesaren at det slett ikkje berre er Leo som er offer, men også smågutane i koret. Og om dette er føreseieleg, så er det minst like føreseieleg at Leo sjølv blir overgripar. At Yvonne har hatt nokolunde same oppvekstvilkår som Leo, at ho er ei hasjrøykande åleinemor som blir fråteken ungen sin, høyrer også med i dette biletet. Leo gjer rett nok eit forsøk på å varsle ein journalist i lokalavisa om overgrepa til dirigenten, men motet sviktar då han kjem inn i redaksjonslokalet. Og slutten høver til alt dette. Det endar i reint melodrama, med Leo som ror over Mjøsa i ein «sprøkkin holk».

SPRÅK OG STIL

Eit viktig og godt romanopplegg går meir eller mindre i oppløysing mot slutten. Det kan sjå ut til at romanforma er vald for å illustrere eit samfunnsproblem, og ein spør seg unekteleg om det ikkje finst andre og betre måtar å lyfte fram utanforskap og livsvilkåra prekariatet lever under. Hagemann har utan tvil god innsikt i temaet han tek opp. Han har òg vist i tidlegare romanar at han er oppteken av ein slik tematikk. Men vegen frå ein viktig tematikk til ein god roman kan vere lang. Eitt forhold har med heilskapsstrukturen å gjere, og som nemnt skrantar det der. Men også på setningsnivå skurrar det. Leos språk skal naturlegvis vere munnleg, men Leo har en snodig tendens til rett som det er å snakke i berre at-setningar. Det får så vere, kanskje snakka ungdommane slik i Gjøvik på 1980-talet. Men når unge Leo resonnerer som ein sosionom, blir eg særs skeptisk. For det gjer vel ikkje Gjøvik-ungdommar flest?

OLE KARLSEN

Ole Karlsen er professor i
nordisk litteraturvitskap ved Høgskolen i Hedmark og fast bokmeldar i Dag og Tid.