ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Byråsjefen insisterer på at politikk dreier seg om ideologiar og verdiar, partiprogram, saker og politiske rekneskap, og at alt anna er av det vonde. Media og marknadsføring er forstyrrande uroelement som trugar den gode og saklege prosessen som gjer at folk kan ta informerte og ansvarlege val av kven som eignar seg best til å styra landet.

Byråsjefen har gode poeng, men tar også frykteleg feil, for politikk er ikkje logikk og aritmetikk. Personar spelar ei sentral rolle, og særleg partileiarane. Ikkje at dei må beundrast nasegrust og vera stjerner i eitt og alt, men dei må kjennast att av veljarane sine, og veljarane må kunna kjenna seg att i dei og identifisera seg med dei og sakene dei messar mest om. Partileiarar må inkarnera og ikjøta partia sine for å skapa tillit, oppslutnad og tidvis glød og eldhug.

PARTIA HAR KORPS av øyrekviskrarar. Somme av dei har meir peiling på marknadsføring enn på politikk, og då går det gale når dei ikkje forstår at råstoffet er menneske av kjøt og blod, med interesser og utstråling. Dei er ikkje blanke ark som ein kan bruka fargestiftar på og gjera til noko anna i morgon.

Øyrekviskrarane til Høgre øydela i si tid den rufsete og sympatiske statsministerkandidaten Rolf Presthus i ein freistnad på rask og ekstrem oppussing. Dei har gjort ein meir langvarig og grundig jobb med Erna Solberg i det VG-kommentatoren Frithjof Jacobsen, tidlegare vokalist i rockebandet Gluecifer, kalla «Prosjekt statsminister». Ikkje berre gjorde dei henne mindre ufiks i det ytre, men dei endra også det indre biletet av Høgre til å vera mindre økonomifiksert enn i den yngre Willochs tid. Mennesker, ikke milliarder var tittelen på boka den nye Erna skreiv i samarbeid med den seinare gravejournalisten Odd Isungset. Der er inntrykket ein godsleg og empatisk frontfigur som speglar av eit breitt og folkeleg parti med homofile nestleiarar.

ØYREKVISKRARANE i Arbeidarpartiet har vore meir bakpå. Dei klarte ikkje å omskapa den rikt utrusta Jonas Gahr Støre i biletet til Partiet og kjerneveljarane – verken med Håkon Lie-skjorte eller i dress og slips og stivt smil. Han er I bevegelse, men kan aldri bli ein innfødd i rørsla. Byråsjefen som trur Støre ville ha vore ein betre statsminister enn statsministerkandidat, meiner han var endå dårlegare som statsministerplakat.

Lenge var Støre «tåkefyrsten» frå interne seminar som sakleg og analytisk stod fast på at samansette saker ikkje kallar på enkle svar. Då han la om og blei frekk, fekk han kjeft for å avbryta og vera betrevitande. Så kom dritpakkar om svart brygge, uetiske fond og lugubre byggeprosjekt. Sjølv om han sa på innpust og utpust at «vi som har mye, må betale litt mer formueskatt», fekk han sanna Rimi-Hagens ord om at det er vanskeleg å vera rik i Noreg, og for ein sosialdemokratisk partileiar er det ein akilleshæl. Og etter valet kom Steinrik Hagen med eit slags dødskyss: «Jonas har vært lojal og snill mot meg, da er jeg snill mot ham.»

EIN ANNAN SOM IKKJE ikjøtar partiet sitt fullt ut, er Knut Arild Hareide. Han er frå Bømlo i KrFs tryggaste bakland, og han er patent nok i trua og barnefamilieverdiane, men han er for mykje av ein urban-liberal kvikkas. Dei har tradisjon for slike vurderingar i KrF: Bergfrid Fjose sa om Kåre Kristiansen at han ikkje kunne noko for at han såg ut som ein høgremann. Som ikjøtar av partiet ville nestleiar Olaug Bollestad rigga godt som den einvise og trygge favoritt-tanta. Ho ville også passa betre inn enn den beklemte Hareide mellom dei staute damene som pregar partia på høgresida.

Den grøne og politisk fargeblinde Trine Skei Grande ikjøtar det svinnande grunnfjellet av lærarinne- og smågründar-Venstre. Siv Jensen har rette haldningar, men feil kjønn for Framstegspartiets gamle kjerneveljarar. Dei kjenner seg mest i slekt med Per Sandberg, mens dei nye liker Solvik Olsen.

I partia til venstre er det ingen avstand mellom partiprofil og leiarfigurar: Den smilande vegetarianaren Aina Une Bastholm i MDG, den debattsterke sirkusartisten Audun Lysbakken i SV og den tidlegare m-l-ungen Bjørnar Moxnes går i eitt med partia sine, og veljarane kan kjenna seg att i tekstilane, tankane og talen deira. Trygve Slagsvold Vedum osar bonde og distrikt.

ARBEIDARPARTIET har eit imageproblem, både politisk og på toppen. Den tidlegare påleggskalven og pølseetaren Bjarne Håkon melde overang til fyrstehuset First House, den brune Hadia Tajik er muslim og snakkar rogalending, medan luringen Trond Giske alltid er Trond Giske.

I Sverige henta sossarna ein leiar frå fagrørsla, men det er det få å ta av i Noreg: Det kjem ikkje politiske leiartypar derifrå nå til dags. Så spørs det om Støre vil vera like tolmodig som Solberg, og om Partiet vil vera like tolmodig og omsorgsfullt med han. Han blei jo forma politisk av dokter Harlem Brundtland, som var gift med ein høgremann, men fødd inn i rørsla.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.