Religion

Audgunn Oltedal

Ingen stad var verknadene av 68-opprøret så store som i kyrkja. Det er Rune Slagstad sin konklusjon i artikkelen «Det kyrkjelege hamskiftet» i Dag og Tid 13. mai. Han seier det som skjedde i kyrkja er underbelyst i forskinga på denne perioden. Dette er eg samd i, men eg stussar over det han skriv om kvinneteologien, og eg saknar bedehuset i analysen hans.

Eg forstår ikkje heilt kva Rune Slagstad meiner når han seier at kvinneteologien på sett og vis er «kulturradikalismens paradoksale teologiske framhald», eller når han skriv at kvinneteologien var, med unntak av Gunleiksrud «eit liberalteologisk prosjekt».

Meiner han at kampen for kvinnelege prestar var ein kamp for å få gjennomslag for liberal teologi? Då opplever eg at hans framstilling i beste fall er for smal, den treffer i alle fall ikkje det landskapet eg kjente og var ein del av i åra kring 1968.

For mange av oss om vart kristensosialistar i denne perioden, var merkelappen «teologisk konservativ og politisk radikal» sakssvarande og heilt grei. Bibel og bedehus var sentral i vår referanseramme for tru og liv. Vi vaks opp i lekmannsrørsla og var godt kjent med både «Vestlandske» og «Misjonssambandet».

Lånekassen opna veg til universitetet for nye lag i folket. Mange drog, som eg, til Bergen for å studere. Då studentopprøret feia inn i studentmiljø og auditorium på Sydneshaugen, heldt vi fram med å gå i Laget. Vi las Bibelen med briller prega av frigjeringsteologi og impulsar frå Uppsalamøtet i 1968.

Vi henta fram den raude tråd i skriftas tekstar om rettferd og kamp mot undertrykking og utbytting. Det gjekk fint an å gå i Laget og vere mot Nato og USA sin krig i Vietnam. Men då vi henta fram frigjering, ein annan raud tråd skriftas tekster, møtte vi motstand frå leiinga i lekmannsrørla. Kvinnefrigjering kunne skje i samfunnet, men ikkje i kyrkja.

Vi oppfatta ikkje kampen for kvinners rett til å bli prestar som ein liberalteologisk framstøyt. Kampen for kvinners rettar var ikkje ein kamp mot den lekmannsrørsla vi hadde vakse opp i, like lite som det var ein kamp mot den kyrkja vi tilhøyrde. Det var ein kamp for at kyrkje og lekmannsrørsle skulle endre kurs i kvinnesynet, og seie nei til underordningsteologien. Det var råd å vone at så kunne skje. Store endringar i kyrkjas syn hadde skjedd før, det var gått ei tid sidan kyrkja forsvarte slaveriet.

Rune Slagstad meiner det kyrkjelege hamskiftet står fram som den mest djuptgåande følgja av det norske 68-opprøret. Kvifor slo 68-opprøret så djupt inn i kyrkja? Fordi kampen for kvinnelege prestar var oppbrot frå eit kvinnesyn som i hundreår har gjennomsyra kristendommen, og også islam og jødedom, dei tre bokas religionar. Framleis er Den norske kyrkja eit av få kyrkjesamfunn i verda som har tatt eit oppgjer med underordningsteologi og ei patriarkask livsforståing der gutar kjem fyrst og er gjævast.

Audgunn Oltedal er tidlegare journalist og førstelektor ved journalistutdanninga ved Høgskulen i Oslo.