Aasen og dei intellektuelle i Zaporizjzja
Tidleg på nittitalet la eg ut på ei reise gjennom fleire land eg aldri hadde vore i før. Sovjetunionen hadde nyleg gått i oppløysing, og område som til då hadde vore stengde, var no opne.
I 1990-åra var det fullt i herberga for ein norsk ryggsekkturist i Zaporizjzja i Ukraina, og difor ope for ein av dei gode hjelparane.
Foto: Wikimedia Commons
Eg hadde kome til Tallinn med ferje frå Helsinki og så tråkla meg nedetter Baltikum i tråd med alle bodorda for ein sjølvstendig ryggsekkturist. Dess lenger sør eg kom, dess vanskelegare vart det. Estland var langt på veg marknadsøkonomi alt. Dei hadde eiga mynteining, medan Litauen eksperimenterte med mellombelse talonar og Belarus ikkje eingong hadde ein fungerande svartebørs. Og medan Riga hadde både restaurantar og vandrarheimar, var Minsk ein storby utan korkje hotell eller kafear.
I Ukraina vart det lettare att. I Dnipro fekk eg hotellrom. Rett nok ikkje med ein gong: Dama i resepsjonen måtte rådføre seg med direktøren, og direktøren måtte ringje ein hemmeleg autoritet som ringde attende etter ein time. Men så var det greitt. Eg fekk sove, og eg fekk sjå ein gammal svensk film med russisk voiceover.
Ein dag stogga det heilt opp. Det var i Zaporizjzja. I dag flagrar desse stadnamna forbi auga. Eg les om troppetransport og evakueringsruter. Eg ser bilete av utbomba hus. Eg freistar hugse korleis det såg ut då. Korleis var det i Tsjernihiv? Var det fint der? Eg hugsar kraner og stillas: kyrkjer som vart pussa opp etter år med forfall.
I ei slik kyrkje klatra eg opp i stillaset og såg gudstenesta ovanfrå. Ein prest svinga røykjelseskaret att og fram over kyrkjelyden. Det var mest eldre kvinner. Så velsigna han dei og gjekk inn eit provisorisk sakristi bak eit skjermbrett og drog fram ei røykpakke frå baklomma. Der stod han og dampa medan kyrkjelyden bad. Det var berre eg og Gud som kunne sjå han.
Men i Zaporizjzja vart det reint umogleg å vere ryggsekkturist. Ingen bank ville ta imot reisesjekkar, og sjølv amerikanske dollar var utan verdi. Og det var fullt i alle herberga. Eg hadde freista hotella i sentrum og teke bussen langt ut i forstadene til eit einsleg motell. Men ingen stad var open for utlendingen.
Så eg gjekk på bussen att og tenkte meg attende til jernbanestasjonen i von om eit venterom og eit morgontog til ein gjestevenlegare plass. Eg var trøytt og svolten då ein kar kakka meg på skuldra og spurde:
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
