Essay
¿ Bjørneskulen i Brauron
I det antikke Athen blei småjenter sende på leirskule for å tevle, danse nakne og leike bjørnar. Ein veit ikkje heilt kvifor.
Ruinane etter Artemis-tempelet i Brauron sett frå den opphavlege tilkomstvegen frå Athen.
Foto: Ida Lødemel Tvedt
Lytt til artikkelen:
Eg vende ryggen til Parthenontempelet på Akropolis – sentrum i førestillinga om det antikke Hellas som den vestlege sivilisasjonens vogge – og sette kursen ut av Athen, mot austkysten av Attika, gjennom bankerotte småbyar og mørkegrøne åkrar. Sjåføren køyrde sikksakk mellom dovne hundar. På vegen gjennom den forkulla heimbyen hans, Mati, fortalde han om brannen som eit halvår tidlegare hadde brent fleire av kjenningane hans levande. Som i dei klassiske greske tragediane døydde mange fleir enn situasjonen skulle tilseie. Vi drog i retning Marathon og oldtidsbyen Brauron, dit småjenter ein gong pla reise for å lære noko av Artemis, gudinna for jakt og møydom.
Etter nokre vintermånader i ei leilegheit mellom turistane i Plaka og dei politiske demonstrantane framfor Syntagma, den greske regjeringsplassen, hadde eg sett meg mett på det som sidan barndommen hadde vore den kulaste ruinen eg visste om. Parthenontempelet er omdreiingspunktet i ein nordeuropeisk fantasi om eit Hellas som aldri fanst, om antikke smartingar kledde i toga, vandrande grublande i djupe dialogar mellom reine kvite liner hogde i marmor, i daglegdags samkvem med hedonistiske gudar. Ein fantasi som høver perfekt for prepubertale folk med intellektuelle pretensjonar, for forteljinga om grekarane gir hobbyklassisisten raskt ei kjensle av oversikt. Persongalleriet er avgrensa, og skulpturseriane hogde i steinane er hypersymbolske, på overflata like enkle som dei er dryge.
I antikken var Akropolis som Plaka er no – glorete og folksamt, stappa tett i tett med buer som sel jugl – medan Agora var meir som Syntagma: ein plass for meir seriøs shopping, daglege gjeremål og forvalting av makt.
Eg var turist; eg såg mot høgda. Det var dei rabiate gudane som først drog meg mot det greske. Ikkje filosofien. Ikkje demokratiet.
Best likte eg Artemis, gudinna for jakt og møydom og månen, som sprang i flokk i skogen med nymfevenninnene sine. Eg teikna henne i dagboka då eg var lita. Ho var bleik og mørkhåra som ein fjortis-emo, utrusta med mjuke sølvpiler og med ein måne i beltespennet – den rake motsetninga av bror sin, Apollon, som var blond og solbrun som ein vestkantsnobb, væpna med brutale gullpiler. Båe hadde dei eit anstrengt forhold til mor si, som ikkje var gudeleg slik som dei sjølve, ho hadde berre hatt seg med rundbrennaren Zeus.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
