Historie
Den oransje kjensla
Denne helga skulle 130.000 menneske traska rundt på Roskilde Dyrskueplads, frå konsert til konsert, fylte av ei glede som er så vanskeleg å skildre at vi berre kallar henne oransje.
Slik kan den oransje kjensla sjå ut. Bildet er tatt i 1997, eit av dei store regnåra.
Foto: Helge Hansen / NTB scanpix
Nokre skulle dit for første gong, andre for n-te gong: Roskilde Festival, Nord-Europas største musikkfestival, ein provisorisk byorganisme der ingen har privatliv og alle står på like fot. Hit kjem 70- og 17-åringar frå 66 land. Her festar tusen subkulturar i ei veke utan at politiet har stort anna å gjere enn å flire. Vatnet i gratis-/felles-/nakendusjen er så kaldt at ein ikkje orkar å vere blyg. Ein drikk det same dårlege ølet som alle andre til frukost: Morgonstund har Tuborg i munn. Ein ser dei villaste performancar, blir sittande altfor lenge i pariserhjulet og drikke cocktailar, og ein kan risikere å møte kjærleiken.
Mange har studert Roskilde-festivalen, og eit omgrep som går igjen, er samhald. Samfunnsforskar og stamgjest Johannes Andersen, som ofte blir beden om å uttale seg om fenomenet, seier i «De forkælede hippier» (Politiken) at mange unge saknar visjonar, verdiar og tryggleik. «Sjølv om dei er individualistar, kan dei finne tryggleik i den gjentakinga Roskilde er – ei gjenoppliving av stilen og rituala til hippiane.»
Der du elles er tyngd av stor valfridom, kan du spele nakenfotball utan å føle deg som «ein joke i retroland». Ein nøkkel er teltleirane, der du er ein del av eit lite kollektiv som saman med dei andre dannar eit demokratisk samfunn.
Solidaritetskjensla som oppstår i dette mylderet av kropp og sjel, speglar prinsippet om at heile overskotet – mellom 16 og 27 millionar kroner dei siste ti åra – går til humanitært arbeid, helst retta mot barn og unge.
Eg har sjølv vore på Roskilde nokre gonger og kan ikkje vere objektiv. Eg møtte mannen min der. Vi gifta oss der. Metallica spelte i bryllaupet vårt og på bryllaupsdagen ti år etter. Eg har vore der med søsken og søskenbarn. Eg har sett skilsettande konsertar med alt frå Tinariwen og Salif Keita til då ukjende Muse. Eg har sett artistar gråte av takksemd over å få spele der – kosepopbandet Travis, til dømes, i 2002, då dei hadde Berlevåg Mannsangforening, av alle, som oppvarmarar, og det på hovudscena. Eg har ikkje hatt éi dårleg stund der, sett vekk frå ubehaget når framande ramlar inn i teltet, og når gjengar set fyr på telta sine siste natta. Og når festivalen er over og 2000 tonn avfall ligg igjen, føler ein ei viss avmakt.
Jo, éi fæl stund har det vore: For ganske nøyaktig 20 år sidan døydde ni personar etter å ha blitt klemde i hel under Pearl Jam-konserten som skulle vere eit høgdepunkt etter ein dyvåt fredag. Vokalist Eddie Vedder gråt og bad: «Dette handlar ikkje om musikk: No må de hjelpe meg. De har venner her framme som er i ferd med å bli skadde. No må alle saman ta tre steg bakover. Vi tel til tre i lag, og de tar tre steg bakover.» Like etterpå kom ambulansane.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
