Diktaren ved grensa
«Det er eit herleg lite arbeid; høyrer til det beste og er, trur eg, det finaste me hev av lyrikk på norsk.» Desse orda skreiv Arne Garborg i eit brev til Olav Nygard etter å ha lese Ved vebande. No er det hundre år sidan boka kom ut, og ho andar framleis.
Som ungdom var eg umetteleg på nynorsk lyrikk. Olav Nygard visste eg ikkje mykje om, hadde berre lese nokre fåe dikt av han i ein gamal antologi far min fann i eit dødsbu. I forkant av fødselsdagen min og julaftan brukte eg å gå til lyrikkhylla i kjellaren på Wangsmos antikvariat i Trondheim og notere nokre titlar eg ynskte meg. Der vart eg merksam på boka Dikt i utval av Olav Nygard og skreiv ho opp, då eg hadde ei kjensle av at denne diktaren var nokon ein burde ha litt greie på.
Høgtidsdagen kom. Eg opna pakken frå mor – han var urovekkjande tynn – og måtte nok streva for å smile då det slett ikkje var Dikt i utval som låg der, men eit slite hefte titulert Ved vebande. Eg veit framleis ikkje korleis mor mi greidde å rote til denne tinginga; ho som kjende meg, burde ha skjøna at eg ynskte valuta for pengane, altså rett og slett flest mogleg dikt, og at ei så lita bok ville bli eit vonbrot.
Heldigvis har eg seinare kome på betre tankar. Mellom anna har eg innsett det alle Nygard-kjennarar nok veit frå før, nemleg at Ved vebande står i ei særstilling i denne forfattarskapen.
Eit strevsamt liv
Det var ikkje mykje Olav Nygard rakk å gje ut. Fire diktsamlingar vart det, pluss ei attdikting av Robert Burns, etter at han i vaksen alder lærte seg engelsk. Det låg òg ein del upubliserte dikt att etter han, nokre ferdige og andre uferdige, som meir enn provar at han hadde fleire fabelaktige bøker i seg. Dei dikta han ikkje var nøgd med, sytte han for å få brent.
Nygard vart fødd på fjellgarden Krossen inst i Modalen i 1884. Mora fekk til saman ti ungar, av desse vart tre skulemenn og éin skodespelar. Om heimen låg veglaust og avsides til, så fanst det bøker i hyllene, og Olav byrja tidleg å skrive. I 1904 kom han til Møre folkehøgskule i Ørsta og møtte åndsmenneske som nok verka sterkt på han. Elles gjekk han i snikkarlære – han var flink med trearbeid – og var i militæret. Mora døydde då han var ti, og i 1908 miste han Petra, som han var trulova med, i tæring. Sin eigen vesle familie fekk han i Rakel, som skulle koma til å overleva han med 55 år, og sonen Sigurd, som døydde i ein alder av 19. Nygard var i økonomiske vanskar stort sett heile livet og bytte både arbeid og bustad mange gonger. Mellom anna arbeidde han som snikkar, bryggjeriarbeidar og verftsarbeidar, og småbruk dreiv han på fire forskjellige stader. Det var nok ikkje vesentleg for han, alt dette andre han måtte sysle med – det var jo diktar han ville vera, det var kallet.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
