Teknologi
Mark 53
Luftvern på USS «Hornet» under andre verdskrig.
Kjelde: US Navy
Meir drap per dollar. Eg vart heilt forferda av reklamen i mikrobylgjeblada me las på jobben på åttitalet. Sjølvsagt driv krig fram nyskaping, men å lesa det svart på kvitt var vondt. Ifylgje militærteoretikaren Carl von Clausewitz er krig ei makthandling for å tvinga fienden til å gjera det me vil.
Til det trengst det ressursar og logistikk. Når millionar av unge menn vart sende i kjøtkverna under fyrste verdskrig, var det av di jarnvegen gjorde det mogleg. Krigen i Ukraina viser klart at logistikk og effektive våpen er viktig. Invasjonen slo feil, men luftvernet til dei stridande partane fungerer derimot tilnærma perfekt.
Til kvart nytt våpen vil det verta laga eit motvåpen. Dette er historia om nærleiksbrannrøyret Mark 53. Under slaget om Storbritannia var himmelen fylt av tyske fly og bombene deira. Det fanst nærast ikkje motmiddel, for antiluftskytset var ekstremt ineffektivt. For kvar granat som vart skoten opp, måtte dei bruka kvalifisert gjetting om flyets framtidige posisjon og så rekna ut bana til granaten. Dessutan var brannrøyret som sprengde granaten, manuelt tidsinnstilt. Dei skaut om lag 2000 granatar per nedskote fly.
Løysinga var å laga eit brannrøyr som vart tent når granaten var i nærleiken av flyet. Korleis skulle dei gjera det? Ved å bruka ein radar som sat i nasen på granaten. Han sende ut eit sinussignal på 200 MHz som vart reflektert tilbake når det trefte flyet. Sidan fly og granat hadde ulik fart, vart frekvensen på det reflekterte signalet ulikt det utsende. Dei fekk dopplereffekt der den reflekterte frekvensen auka med om lag 200 til 800 Hz. Så laga dei ein detektor som fekk granaten til å eksplodera når det reflekterte signalet var sterkt og granaten i nærleiken av flyet. Då granatar med Mark 53 brannrøyr vart tekne i bruk, gjekk talet på granatar per nedskote ned til 100.
Då dei skulle laga Mark 53, fekk dei mange utfordringar. På den tida hadde dei berre store, skøyre radiorøyr. I ein granat måtte elektronikken tola ein akselerasjon på 20.000 gonger større enn tyngda sin akselerasjon og lagast i miniatyr for å få plass i granaten. Dei løyste problemet ved å laga eit lite og solid radiorøyr som brytar og setja det saman med elektronikk på ein trykt krins.
Ja, Mark 53 hadde det første masseproduserte krinskortet der elektronikken var prenta på. Straumforsyninga vart løyst på ein genial måte. Ein hadde tørre battericeller som vart aktive når dei vart tilførte elektrolytt ved avfyring. Elektrolytten låg i ein glaskolbe som vart knust ved avfyring, og rotasjonen til granaten sørgde for at dei omliggjande battericellene blei våte og dimed leidde straum som skrudde på radaren. Granatar med Mark 53 var særs trygge å lagra og transportera, ettersom det måtte hurtig rotasjon til for å aktivera straumforsyninga.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
