Takk for fylgjet
Då seier eg atter ein gong takk til Hauk, post mortem, for venskapen, for samarbeidet, for at han vart den han vart.
Hauk Buen spelar på Raulandsakademiet i 1982.
Foto: Einar Hansen / Sylvartun Folkekunstarkiv
Ei kvinne, morsyster til Hauk Buen, vekte og nørte hugen hans til felespel. Bergit Tjønn var frå ein gåverik familie i Tuddal i Aust-Telemark, der faren, Hans Johnsen, og sonen John, og seinare broren hans att, Gjermund Tjønn, alle var dugande hardingfelemakarar.
Knut Buen dekorerte alle felene, om lag 70 i talet, som Hauk Buen på sine noko eldre dagar arbeidde fram. Dei er nytta av landets beste utøvarar i dag. Også felene til Gjermund, fosterfar hans, rosa jamt Knut, og brukte titt av hans fabrikat, særleg i ungdomen. Rosa, heitte den fela, trur eg plent.
Mi Hauk Buen-fele fekk eg for om lag 25 år sidan. Ho er òg eit meisterstykke. Avstemt noggrant i viktige frekvensar, tonetilhøvet mellom loket og botnen i klangkassa. Ei fele har ingen mystikk. Det er rein fysikk og biologi. Ei fele er ein membran, der friksjonen frå bogen set strengen i vibrasjon som forplantar seg gjennom notestolen ned i loket på fela og vidare gjennom lydpinnen ned i felebotnen.
Når dette er rett justert, vert skjelvingane, frekvensane, samsvarande og byggjer opp kvarandre. Det vert ein kjedereaksjon med overtonar, i staden for med atom som i kjernefysikken. Det motsette skjer om ikkje alt dette står til einannan, og det vil sløkkje ut lyden som dei to membranplatene, loket og botnen, skaper gjennom skjelvinga i strengen som hestehåra på bogen, taglet, først skaper når bogen vert ført over strengen.
Det perfekte opptaket er så langt aldri gjort. Ein kunnig vil under alle omstende høyre at eit opptak av hardingfele ikkje er verkeleg, men konservert. Det er sagt av overlag kunnige at hardingfela er verdas vanskelegaste instrument å gjere opptak av. Same kva lagringsmedium ein bruker, vinyl, lydband eller digital disk. Kva er det med hardingfela, kva var det med skaparane?
Den geniale lydteknikaren Arne Akselberg frå Voss, no ein mannsalder om lag i Abbey Road-studioet som The Beatles er knytt til, var ingeniøren med sine golvmikrofonar (var det tyske AKG?) og danske Bryl & Kjær luftmikrofonar, digitalt topp moderne japansk opptaksutstyr.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
