Den brysame proporsjonaliteten
Tala på drepne i Gaza er skakande. Er israelsk krigføring på Gaza uproporsjonal? Kva seier folkeretten? Svara er avhengig av kva slags heimel Israel har for krigen.
Røyken stig 22. november etter endå eit israelsk åtak frå lufta mot Gaza i krigen mot Hamas.
Foto: Alexander Ermochenko / Reuters / NTB
Proporsjonalitet er eit nøkkelomgrep i folkerettens reglar for krig. Etter at Israel erklærte krig mot Hamas som svar på åtaket 7. oktober, har dei fleste eit syn på om «israelsk krigføring på Gaza er uproporsjonal». Men proporsjonalitet er ikkje ei øving som liknar ei vekt. Til dømes er det aldri slik at sivile tapstal på israelsk side skal vektast mot sivile tapstal på palestinsk side. Men kva er det då som skal balanserast?
Dei siste detaljerte tala frå styresmaktene i Gaza om drepne sivile er frå 10. november. Det var to veker inn i Israels bakkeoperasjon på Gaza og nær fem veker etter at omfattande israelske luftåtak mot Gaza tok til. Tapstala for to veker sidan var 11.078 drepne sivile palestinarar, inkludert 4506 born. Tala er skakande. Kan dette på noko som helst vis vere «proporsjonalt»?
Det er når sivile tapstal ikkje lenger er sikre, at krigen verkeleg er komen. Då rasar kampar i byruinar, fulle av lik av born, heile familiar, taxisjåførar, sjukepleiarar og statistikarar, og krigen sluker ofra sine. Som luftbombinga og bakkeinvasjonen av byen Mosul i Irak i 2016 og 2017. Etter massive bombeåtak frå vestlege statar, følgde urban krigføring med irakiske bakkestyrkar, kurdiske militære, sjiamilits og vestlege spesialstyrkar. Dei kjempa seg gjennom byen for å gjere ende på IS’ styre.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
