Snarveg til humanismen finst ikkje
Like etter massedrapet på Utøya for ti år sidan tok den svenske fotojournalisten Niclas Hammarström ei rekke bilete som syner døde ungdomar på øya. Desse bileta vart ikkje publiserte i pressa i 2011.
Bileta er lette å finna på nettet. Under tiårsmarkeringa for 22. juli har mange teke til orde for at store medium skal spreia bileta, medan redaktørane i desse media har halde fast ved avgjerda frå 2011 om ikkje å publisera.
Fleire har meint at viss ikkje bilete av drepne vert spreidde til mange, vil få skjøna kva som verkeleg skjedde på Utøya 22. juli 2011. Varaordføraren i Oslo, Kamzy Gunaratnam, meiner at bileta må spreiast fordi «det er mange som tar lett på 22. juli». Professoren i filmvitskap ved NTNU Anne Gjelsvik meiner at mangelen på bilete frå drapa på Utøya sannsynligvis har «bidratt til at terrorhandlingene på Utøya har blitt lettere å fortrenge, eller å velge bort».
Også journalisten Ivar Benjamin Østebø, som likeeins med Gunaratnam var på Utøya 22. juli 2011, meiner at den teoretiske kunnskapen om terroren treng dei konkrete bileta for å verta verkeleg for oss, og gir to døme: biletet av mannen som fell ned frå den brennande bygningen på Manhattan etter åtaket på tvillingtårna i 2001, og biletet av tre år gamle Alan Kurdi som drukna i Egeerhavet under flyktningkrisa i 2015. Desse to bileta skal ha sørga for at ålmenta skjønte alvoret i hendingane. Utøya-bileta kan la ålmenta ta del i dei traumatiske opplevingane dei overlevande frå Utøya elles må leva åleine med, såleis at ei breiare publisering vert ei solidaritetshandling som kan gjera livet lettare for dei.
«Drapene vi ikke ville se»
I Adresseavisen 8. april i år nyttar spaltisten Daniel Johansen tittelen «Drapene vi ikke ville se» på ein kommentar om Utøya-bileta. Tittelen meir enn underforstår at dei store media lét vera å publisera bileta for å løyna røynda om 22. juli for seg sjølve og andre. Idet Johansen stør seg på Anne Gjelsviks meining om at «store deler av den norske offentligheten har vært preget av et ønske om å gå videre», det vil seia leggja Utøya-hendingane bak seg, skriv han om «mange nordmenns problematiske distanse til 22. juli», som om slik distanse er eit faktum.
Daniel Johansens kommentar er knytt til AUF-boka Aldri tie, aldri glemme, der det vert sagt at «vi må være ærlige om hva som faktisk skjedde 22. juli 2011». Å vera «ærlige» tyder her å leggja ansvaret for terroren på Utøya ikkje berre på det høgreekstremistiske feltet Breivik henta den politiske tenkinga si frå, men utvida dette feltet nærare til det normale høgre.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
