¿ Ytringsrom og tillit
Kven skal setja grensene for kva som kan ytrast offentleg? Dette klassiske spørsmålet har stått sentralt i alle demokratiske samfunn, fordi ytringsfridom er noko av det som skaper demokrati.
Lytt til artikkelen:
Frie ytringar er ikkje noko eit demokrati kan velja om dei vil ha eller ikkje. Frie ytringar er det som skaper demokrati, for skal alle ha del i styret av eit land, må dei ha høve til å ytra seg. Samstundes har dei fleste land nokre grenser, som handlar om å setja fram trugsmål eller ugrunna skuldingar.
Denne sommaren har dette dukka opp i fleire debattar. Dag og Tid melde om den ugreie refusjonen av ei melding av Halvor Foslis bok om «masseinnvandring» i Prosa, der det vart brukt ulike grunngjevingar for refusjonen. Internasjonalt har Black Lives Matter-rørsla gått frå ein viktig og legitim kritikk av rasisme og politivald til å sensurera kva slags minnesmerke ein skal ha. Det er forståeleg når det gjeld sørstatsleiarar som kjempa for slaveriet, og var dyrka av rasistiske grupper i ettertid, men det fører fort til ein totalitær logikk.
Sensurliknande grep
Her til lands kom debatten til syne ved Kunsthøgskolen i Oslo, der ei gruppe stipendiatar kjenner seg støytte av eit kunstfotografi av Vanessa Beecroft som viser ei gruppe nesten nakne kvinner som er mørke i huda. Rektor Måns Wrange viste forståing for reaksjonen til stipendiatane, medan ei gruppe studentar reagerer mot leiinga og hevdar at dei møter ideologi og indoktrinering i staden for opplæring i kunst.
Ein første replikk til diskusjonen ved Kunsthøgskolen kan vera at nettopp kunsten tradisjonelt har vore opprørsk og provoserande, medan samfunnet omkring har truga med eller gripe til sensur og straff for å stogga provoserande ytringar. Her kan det sjå ut som det er omvendt; stipendiatane og rektor vil gripa til sensurliknande grep mot kunst som provoserer eller sårar dei. Dei er naturlegvis mot sensur i tradisjonell forstand, men dei har eit omsyn som er viktigare enn alle andre, nemleg at ein ikkje skal såra eller krenka sårbare grupper.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
