Roman

Ingvild Solstad-Nøis:

Villa Art

Oktober

Eit venepar og dei til saman fire barna deira leiger seg eit feriehus i ein landsby i Sør-Frankrike. Dei har gledd seg lenge, og no skal dei verkeleg ha det moro saman. Ein klassisk grøssar.

Grepet med å avlevere eit knippe menneske på ein liten plass for å sjå kva som skjer, er ikkje nytt, verken i dramatikken, litteraturen eller filmverda. Ein kan seie det følgjer prinsippet til Gary Larson-teikninga der han lar to digre romvesen på ein framand planet stå med eit syltetøyglas mellom seg med to astronautar inni, som dei har fanga, og den eine seier: «Prøv å riste på det og sjå om dei begynner å slåst!»

Fasadeferien

Forsøksdyra i denne forteljinga er Kath og mannen hennar, Eivind, og dei to barna deira, Luna og Mie. Dessutan hovudpersonen og mannen hennar, Anders, med borna Adrian og Feir. Kath og hovudpersonen er barndomsvenninner frå Nord-Noreg.

Ferieopphaldet begynner tilforlateleg, men snart viser det seg at tonen personane imellom ikkje er knirkefri. Gretne ungdommar vil leve sitt eige liv, mellom Kath og hovudpersonen er det små gnissingar over kvardagslege gjeremål, den uforsonlege tonen mellom Kath og Eivind legg ein dempar på stemninga, og etter kvart skjer fleire dramatiske hendingar inne i landsbyen, som feriegjestane reagerer ulikt på, og som skapar djupare konfliktar.

Ingvild Solstad-Nøis held seg med eit knapt og nøkternt språk, noko som forsterkar kjensla av uhygge eller ugreie. Alt som skjer, er observert gjennom hovudpersonen, som òg verkar noko overkjensleg for signal som kan tolkast.

For lesaren kjennest det etter kvart ganske frynsete. Når sjølve huset, Villa Art, blir omtalt som rein fasade, ved at tilfeldige, billege kunstbøker og kunstverk er plasserte rundt utan nokon plan – «Det hele er et ferniss av noe storslagent» – har vi jo etablert eit parallellspor til det som går føre seg i det sosiale livet.

Nært og perifert

Eg blir engasjert i handlingsdrivet og skrivestilen, men kanskje ikkje like mykje i personane eller livet deira. Særleg er dei to mennene og dei to yngste barna perifere. Ungdommane Feir og Mie er mest interessante å følge, der dei testar grenser og bryt ut av mønster, men samstundes ikkje har dei vaksne sine erfaringar om konsekvensar og ansvar.

Sjølv om Solstad-Nøis er sanseleg og briljant detaljert i skildringane av folk og landskap, kviler det òg noko trivielt over den sosiale ramma, som mykje kretsar om livet ved bassenget, ved frukostbordet, gåturar fram og tilbake til landsbyen. Det er hår som blir samla i ein hårstrikk, blikk på korleis kroppar tar seg ut, det er sykling, jogging og skjenking av vin. Setningane er gode, men innhaldet kjedar meg litt. Kvar er himmelen over hårstrikken?

Eg er heller ikkje sikker på om dette bildet gir meining i ei skildring av Mie: «øynene som mørke kaffeflekker på en stivet duk». Det er i alle fall uhyggeleg å sjå for seg, men det verkar ikkje tilsikta, berre søkt og litt overtenkt. Andre formuleringar er derimot treffande: «Gjøken skiller seg ut med sitt dype mål, som om den henter sangen sin fra bunnen av ei tom krukke.» Og: «Selv i halvmørket ser jeg at seksuelle muligheter ligger som et tynt forslag over trekkene hennes.»

Romanen er eit solid arbeid om forventningar versus røyndom, om bakrom og fasadar og om relasjonelle flokar. Men det kan hende trivialitetane treng meir temperatur for å slå over i det universelle.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.