Litteratur
– Jon Fosse er ingen vanskeleg forfattar
Presentasjonstalen til professor Anders Olsson, medlem av Svenska Akademien, leiar for Nobelkomiteen for litteratur, 10. desember 2023.
Nobelprisvinnaren i litteratur, Jon Fosse, etter å ha teke imot prisen frå kong Carl Gustaf i Konserthuset i Stockholm søndag. Anders Olsson, som heldt presentasjonstalen, står bak talarstolen.
Foto: Claudio Bresciani /TT / NTB
«Dykkar Majestetar, vørde pristakarar, mine damer og herrar.
Å tre inn i Jon Fosses verd er som å kome til eit lende prega av den største uro. Den rike forfattarskapen hans krinsar kring det einskilde menneskets vanskar med å finne ein veg i livet. Anten han skriv prosa, dramatikk eller lyrikk, nærmar han seg ein usikker tilstand som kan opne eit samband med det guddommelege. Her strekkjer ikkje dei gjengse orda til, men det merkelege med Fosse er at han lukkast, som grunngjevinga for prisen seier, å ‘gje røyst til det useielege’.
Alt tidleg fangar Fosse det useielege i det vesle prosastykket Eg kunne ikkje seie det til deg frå 1991. Her møter vi ein gamal mann som ikkje kan bli kvitt det livfulle minnet om noko han ikkje har fått til å seie til kjærasten sin gjennom alle år. Han kan ikkje gløyme blikket hennar der ho sit einsam ved eit bord i matsalen på skulen, og minnet har bite seg fast i han. Ikkje eingong på dødsleiet hennar er det mogleg. Ord og liv har glidd frå kvarandre. Men når Fosse gjev den gamle røyst til det umoglege, blir det omskapt til ein rørande elegi og triumf over det språklause.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
