Tidsskrift

Carl Korsnes, ansvarleg redaktør, m.fl.:

Sivilisasjonen

I samarbeid med TBS Gallery og The Cave of Apelles

«Det er mogeleg å gje ut kulturtidsskrift utan statleg støtte, det gjer vi» – dette står å lesa om eit nytt tidsskrift som har kome ut, Sivilisasjonen. Det har nyleg kome ut med sitt andre nummer. På nettstaden heiter det at Sivilisasjonen er «grunnlagt på den overbevisning at kulturelle verdier som harmoni, skjønnhet og poetikk evner å gjøre mennesket til bedre versjoner av seg selv».

Kikar vi på bidragsytarane, kjem fordomane fram: Det er tale om Nerdrum-elevar og andre med same tilknyting. Då var det kanskje ikkje så vanskeleg likevel med finansieringa, for dette er eit pengesterkt miljø. Men kikar vi på innhaldet, så opnar det seg ei større verd.

Denne gongen handlar det ikkje om kitsch og Nerdrum som motarbeidd kunstnar – jamvel om dette argumentet dukkar opp her og der, men om ei interesse for vidt ulike kunstuttrykk.

Dikt og kake

Eit døme på det er alle dikta av etablerte, men særleg unge, ukjende lyrikarar: Bertrand Besigye og Erlend Skjetne – og upubliserte forfattarar som Syver Røinaas, Thomas Løland, Oskar Bae, Anne Gro Hansen, Benedicte Rydland Hareide og Eli Anna Gudmundsen – av dei er det overraskande mange lovande dikt på nynorsk.

På hi sida finn vi andre kunstuttrykk: Ein ung filosof blir òg presentert: Einar Duenger Bøhn, kjend frå ein podcast med Kristopher Schau. Ein artikkel inneheld omtale av etterkrigsmusikk frå spelefilmar, som musikken til det purunge komponisttalentet Alma Deutscher. Ein artikkel tek føre seg kinesisk sivilisasjon og kultur, og så har vi òg eit humoristisk tilskot i stykket «sivilisasjonskaka» – der vi får ei kakeoppskrift.

Eg vil særleg nemne «Stedsaktivismens gudfar», om Audun Engh som døydde i år, og som fekk Sivilisasjonsprisen i 2020. Det er eit namn som lesarar av Dag og Tid òg kjenner, frå artiklar og lesarinnlegg om byplanlegging i avisa. Eg sjølv har høyrt korleis Audun Engh har vore bruka som eit skjellsord ein lettvint tyr til for å vise at ein er på «den rette sida» i arkitekturmiljø.

På jakt etter meining

Men eg vil særleg peike på meir kravlause bidrag, som Lisa Schiøth Wang og artikkelen hennar om det ho kallar ei danningsreise til ein hjortefarm i Normandie. «Reisen startet som en impulsiv flukt. Jeg hadde mistet min vei av syne», skriv ho. Det er nettopp her eg ser verdien med Sivilisasjonen.

Bladet gjev eit tilbod til unge menneske på leit etter meining i livet. I Noreg har sporten vorte kalla «den store kulturelle forsonaren», eventuelt kan musikkmiljø blir tildelt ein liknande funksjon, men mennesket er noko større enn desse to kategoriane.

Det er kanskje det òg som ligg i det store, tunge ordet «sivilisasjonen». Vi kan dekonstruere termen på alle mogelege vis, men kvifor ikkje lyde på desse unge menneska og høyre på kva dei meiner «sivilisererer» dei. Dette skriv Wang om folk ho møtte i Normandie: «Disse menneskene er som meg. De har også rømt fra sine kjedelige liv. De har drømt om Frankrike, bondelandet, og om å få leve i historien.»

Vi kunne tru denne lengselen etter klassiske kunstnarlege uttrykk handla om å finne det ekte og genuine – sitt romantisk indre. Men kanskje det heller handlar om å aktivisere sider ved seg som ein ikkje tenkte fanst der. Jamvel Odd Nerdrum er inne på dette i eit intervju med han i tidsskriftet. Han omtalar det «fascinerende med Rembrandt»: «Han likte å kle seg ut, å spille andre roller enn å være seg selv. Det at man ikke er seg selv synes jeg er interessant, for en selv blir noe dypt og nesten surt.»

Dette ville vi ikkje forvente å høyre frå kitschmålaren, men dette er ein bodskap i Sivilisasjonen: Det handlar om unge menneske som vil spela andre roller enn dei tronge rollene dagens samfunn tildeler dei.

Ronny Spaans

Ronny Spaans er fyrsteamanuensis i nordisk litteratur ved Universitetet i Oslo.