Bok
Tyrkisk melankoli
Burhan Sönmez har konstruert ein mosaikk av ein roman.
Burhan Sönmez har kurdisk bakgrunn og har vakse opp i Tyrkia. Dei fem bøkene han har skrive, er omsette til over 40 språk.
Foto: Luay Albasha
Dei fleste kjenner scener frå verdslitteraturen som skjer på ein kyrkjegard. Om ein vil seie noko vesentleg om livet, kjem ein ikkje utanom døden. Men eg har ikkje lese så mange bøker der ein gravlund er sjølve navet som handlinga kretsar rundt. I denne romanen høver det godt, også fordi Tyrkia sjølv er eit land som enkelte påstår er «heimsøkt» av fortida. Det er dei store spørsmåla i livet Burhan Sönmez vil utleggje for oss, men like mykje fortel han om nasjonen Tyrkia og den brokete historia til det mangslungne landet.
Stein og skygge er på alle måtar kompleks. Handlinga er ein labyrint av tidsplan og karakterar det til tider er krevjande å finne fram i. Kronologien er mildt sagt springande. Boka er både tragisk og sødmefylt. Stilen er moderne, men har samstundes islett av langt meir tradisjonelle former. Også referansane forfattaren nyttar, spenner vidt, dei peikar både mot eldgammal klassisk litteratur og mot populærkultur.
Burhan Sönmez er leiar for internasjonale Pen. Det politisk engasjerte pregar boka, og ein må kanskje kjenne tyrkisk historie og politikk for å få fullt utbytte av denne viktige sida ved henne. Eg vil likevel meine at Stein og skygge er leseverdig også utan slik innsikt, dessutan lærer ein ikkje så lite undervegs.
Melodrama
På ein kyrkjegard i Istanbul bur og arbeider ein godt vaksen mann som heiter Avdo. Her har han funne sin heim og sin misjon som gravsteinhoggar og vismann. Steinhoggaryrket lærte han som foreldrelaus gutunge, visdomen har han fått gjennom eit omflakkande liv som har bydd på meir sorg og sut enn glede. Han lever enkelt og einsamt med hunden sin, nokre kjenningar og éin god ven som kjem innom ein sjeldan gong.
Romanen opnar med ein dramatisk scene. Seint ein kveld blir Avdo var at det er nokon inne i skuggane. Først trur han det er ei av åndene som held til på kyrkjegarden, men det viser seg å vere ei høgst levande ung kvinne. Ho er på flukt frå politiet og ille medfaren, Avdo hjelper henne i skjul. Den unge viser seg å vere tett knytt til steinhoggaren sjølv.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
