Ut igjen

Kristina (Carlehed) ser tilbake frå kjerra ho, ungane og mannen Karl Oskar (Skarsgård) sit i mens dei hausten 1849 rullar ut frå garden i Småland mot det usikre. Eit skip til Amerika ventar. Dei forlèt skrinne kår i eit strengt samfunn. Ferda er strabasiøs og farleg. Verda på den andre sida av havet er ukjend og skummel. Fridom kostar.

Livets rett

Filmatiseringa Jan Troell gjorde av tetralogien til Vilhelm Moberg på syttitalet, er tvillaust eit klassisk verk i skandinavisk film. Det er uråd å sjå den påkosta filmen til den norske nestoren Erik Poppe utan å spørje seg sjølv om ein ny versjon er naudsynt.

Svenske kritikarar har helst nok med sin versjon, der Liv Ullmann spelte Kristina. Eg byrjar med same skepsis, men små, tydelege grep frå manusforfattarane Anna Bache-Wiig og Siv Rajendram Eliassen gjev rettferd til orda frå Poppe om at dette er ein film om migrasjon i dag. Han vil minne oss om likskapane. Folk kan sørgje over å vere lausrivne frå røtene samtidig som gamlelandet er ei tvangstrøye. Konflikten mellom Kristina, som held fast, og Karl-Oskar, som vil rive seg laus, er universell for migrasjon, uavhengig av tid og stad.

Desperasjonen som gjer at familien forlèt heimbygda, er samansett, men svolt er sentralt. Ein kvittar seg ikkje lett med korkje sosial kontroll eller religiøs fatalisme. Dei skandinaviske miljøa i USA var ofte prega av luthersk fanatisme.

Den brutale behandlinga av urfolk under «framhaldskolonialismen» i dei nye landa i Amerika på 1800-talet, har ikkje fått plass. Det er gjerne greitt, sidan det ville gjere forteljinga vrien å overføre til svenske tilstandar i dag. Ulike utsnitt sender snarare tankar til usikre båtar i Middelhavet og tog på veg nordover i Mexico. Det manglar ikkje på rørande lagnader.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare