Finurleg runddansmusikk
Gamlebanken spelemannslag har bakgrunn frå kulturskulen i Førde.
Pressefoto
Folkemusikk
Gamlebanken spelemanns-
lag:
Gamlebanken spelemannslag
Synnøve S. Bjørset, Ingrid S. Stuhaug, Oda Bolstad, Ingrid Heieren, Leif Erik Stuhaug, Åse T. Bell, Mathilde Skjæret: hardingfeler. Kjartan H. Foss: gitar. Geir Marius Thorud: kontrabass. Ta:lik
Hardingfeleorkester akkompagnert av gitar og kontrabass, som spelar vals, reinlender og polka, er eit velkjent fenomen for dei fleste som har eit minstemål av kunnskap om norsk tradisjonsmusikk. Ofte går denne musikken under namnet «gamaldans», men det er eit noko misvisande omgrep, då desse danseformene var eit motefenomen under siste halvdel av 1800-talet, og dermed yngre enn eldre danse- og musikkformer som til dømes springar og gangar.
Runddansmusikken (som ifylgje fagterminologien er eit meir presist omgrep) er ofte kjenneteikna av klårt definerte delar, som gjerne vert repeterte og passar inn i føreseielege akkordskjema der ein ofte kan klara seg med tre–fire av dei velkjende og enkle gitargrepa. Det som særmerkjer slåtteutvalet til Gamlebanken spelemannslag, er at dei medvite har valt ut melodiar som skil seg frå den meir konforme – og, ifylgje meir elitistisk orienterte folkemusikarar, keisame – runddansmusikken. Dei har leitt etter slåttar «ingen andre» brukar, særleg etter kjeldene Johanna Eldegard frå Årdal og Anders Kjerland frå Granvin. Og dessutan har leiaren for laget, Synnøve S. Bjørset frå Jølster, komponert tre slåttar som er inspirerte av denne musikken. Det er slåttar som tilsynelatande høyrest ut som tradisjonell runddansmusikk, men som inneheld overraskande detaljar som ekstra takter som bryt med forventa fire- eller åttetaktsperiodar, og gjerne inneheld rytmiske finessar.
Medlemene i laget har bakgrunn frå kulturskulen i Førde og starta samspelet for å tevla i klassa for lagspel på kappleikar, men her er det tydeleg at musikarane har ein felles intensjon om at dette skal vera funksjonell dansemusikk. Det er òg interessant at dei ikkje har falle for freistinga til å laga meir «kunstferdige» arrangement av musikken, i motsetnad til mange av dei andre yngre folkemusikarane som har bakgrunn frå utdanningsinstitusjonar og profesjonalisering.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Folkemusikk
Gamlebanken spelemanns-
lag:
Gamlebanken spelemannslag
Synnøve S. Bjørset, Ingrid S. Stuhaug, Oda Bolstad, Ingrid Heieren, Leif Erik Stuhaug, Åse T. Bell, Mathilde Skjæret: hardingfeler. Kjartan H. Foss: gitar. Geir Marius Thorud: kontrabass. Ta:lik
Hardingfeleorkester akkompagnert av gitar og kontrabass, som spelar vals, reinlender og polka, er eit velkjent fenomen for dei fleste som har eit minstemål av kunnskap om norsk tradisjonsmusikk. Ofte går denne musikken under namnet «gamaldans», men det er eit noko misvisande omgrep, då desse danseformene var eit motefenomen under siste halvdel av 1800-talet, og dermed yngre enn eldre danse- og musikkformer som til dømes springar og gangar.
Runddansmusikken (som ifylgje fagterminologien er eit meir presist omgrep) er ofte kjenneteikna av klårt definerte delar, som gjerne vert repeterte og passar inn i føreseielege akkordskjema der ein ofte kan klara seg med tre–fire av dei velkjende og enkle gitargrepa. Det som særmerkjer slåtteutvalet til Gamlebanken spelemannslag, er at dei medvite har valt ut melodiar som skil seg frå den meir konforme – og, ifylgje meir elitistisk orienterte folkemusikarar, keisame – runddansmusikken. Dei har leitt etter slåttar «ingen andre» brukar, særleg etter kjeldene Johanna Eldegard frå Årdal og Anders Kjerland frå Granvin. Og dessutan har leiaren for laget, Synnøve S. Bjørset frå Jølster, komponert tre slåttar som er inspirerte av denne musikken. Det er slåttar som tilsynelatande høyrest ut som tradisjonell runddansmusikk, men som inneheld overraskande detaljar som ekstra takter som bryt med forventa fire- eller åttetaktsperiodar, og gjerne inneheld rytmiske finessar.
Medlemene i laget har bakgrunn frå kulturskulen i Førde og starta samspelet for å tevla i klassa for lagspel på kappleikar, men her er det tydeleg at musikarane har ein felles intensjon om at dette skal vera funksjonell dansemusikk. Det er òg interessant at dei ikkje har falle for freistinga til å laga meir «kunstferdige» arrangement av musikken, i motsetnad til mange av dei andre yngre folkemusikarane som har bakgrunn frå utdanningsinstitusjonar og profesjonalisering.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Stølspurka og dei to grisungane. Enno er alt berre velstand.
Alle foto: Svein Gjerdåker
Soga om stølspurka
Verdas mildaste purke var med på stølen. Det gjekk ikkje som planlagt.
Israelske soldatar på veg inn i nabolaget Shijaiyah i Gaza by for å fordrive fleire hundre palestinarar til ein ukjend stad nord på Gazastipa.
Foto: Moti Milrod / Haaretz / AP / NTB
Ramsalt kritikk av Israels krig i Gaza
Molok er ein page-turner med hendingar som skakar lesaren.
Gassleidningar i Moldova. Landet risikerer ei energikrise til neste år.
Foto: Aurel Obreja / AP / NTB
Moldova i skvis
Frå 1. januar kjem det ikkje meir gass til Europa gjennom Ukraina. Det kan bli alvorleg for energitryggleiken i Moldova.
Gatekunsten på denne muren i Kyiv er basert på kunsten til Marija Prymatsjenko, som ukrainarane no omfamnar.
Foto via Wikimedia Commons
Naiv kunst og nøktern røyndom
Dei naivistiske dyrefigurane til Marija Prymatsjenko har blitt viktige for gjennomsnittsukrainaren, som kjempar vidare i trua på mirakel.
I november 2017 besøkte president Donald Trump kollegaen Xi Jinping i Beijing. Same året tok handelskrigen mellom USA og Kina til.
Foto: Damir Sagolj / Reuters / NTB
Det som kjem etter globaliseringa
35 år etter at Berlinmuren fall og liberalismen såg ut til å ha vunne, reiser tollmurane seg i verda.