Arkitektur: «Heile vår klode vert einsretta i eitt allmektig formspråk.»
Modernisme ved Vøringsfossen.
Foto: Ulf Andenæs
I eit åtak på Arkitekturopprøret («Spor av tid i arkitekturen», Dag og Tid 4. oktober) samanliknar Ottar Grepstad kritikken av modernistisk byggeri med «foreldreaksjonen mot samnorsk» kring 1950. Den samanlikninga vonar eg Grepstad må vera nokså aleine om. Med dette plantar han debatten om det norske bygningsmiljøet på eit fåfengt blindspor.
Om det er noko som kjenneteiknar verda i dag, må det vera den vanheilage alliansen mellom ein globalisert storkapital og ein brutal arkitektur som knuser natur og landskap frå Los Angeles i vest til Shanghai i aust og lenger. Heile vår klode vert einsretta i eitt allmektig formspråk, alltid eins å sjå, der alle teikn til nasjonale, regionale og lokale merkesteinar vert utviska. I bustadbygginga starta modernistane med ein sosial bodskap, med eit program for å lyfta småkårsfolket, men stadig sterkare i dei seinare åra har det vorte ein arkitektur for makta og særleg pengemakta.
Den radikale samfunnstenkaren Ivan Illich peika på, i sitt skrift om tilhøvet mellom menneske og bygnader: «I løpet av den siste menneskealderen, mest overalt i verda, har lokalsamfunnet med overveldande maktmiddel vorte rana for si stadeigne busetjing.» (Dwelling, 1984.)
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
