Gradvis og systematisk søker Kina å styrke seg som verdsmakt. Oljemarknaden er ein arena der Kina aktivt utfordrar USA, ikkje utan hell. Det strategiske målet er neppe olje, men USAs finansielle handlefridom. I utgangspunktet har USA eit stort underskot på statsbudsjettet og i utanriksøkonomien, men eit overskot på energibalansen, medan Kina har eit overskot i utanriksøkonomien og eit underskot på energibalansen. USA løyser sitt finansielle underskot gjennom dollaren som internasjonal reservevaluta, Kina løyser sitt underskot på energi gjennom import og alliansar.
USA har i mange år kunna føre ein økonomisk politikk basert på underskot fordi den amerikanske dollaren er verdas valuta. Størstedelen av verdas olje og oljeprodukt blir prisa og handla i dollar. Kjøparar av olje må først kjøpe dollar, derfor har omsetning av olje verknad for omsetning av dollar. Bruken av dollar som reservevaluta føreset at USA har underskot i utanriksøkonomien for å sikre likviditeten i verdsøkonomien. Resultatet er større handlefridom for USA, som er mindre bunde av omsyn til budsjettbalanse og handelsbalanse enn andre land.
USAs privilegium blir oppfatta som urimeleg i mange land. Kinas svar er av særleg interesse. Kina er blitt verdas største kjøpar av olje og står no for ein femdel av importen frå verdsmarknaden. Kina er utsett for både oljeprisrisiko og valutarisiko, som andre kjøparar og seljarar av olje, unnateke USA, men Kina søker å gjere noko med saka. Kina ønsker prinsipielt å gjere sin valuta, yuan, til ein internasjonal valuta, Kina ønsker også å gjere opp oljeimporten i eigen valuta, yuan. Sidan 2018 opererer oljebørsen i Shanghai i yuan. Anslagsvis står yuan for 10–15 prosent av omsetninga i verdas oljemarknad. Ein del av prisdanninga skjer direkte i yuan, ein del ved omrekning frå dollar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
