Oppgjer med moralisering og vestleg hybris
Ikkje mange akademikarar kan skilta med opphavsretten til omgrep som får plass i ordboka til Det Norske Akademi og vert tekne over av Facebook-grupper. Men det kan historikaren Terje Tvedt.
Terje Tvedt finn motsetnader mellom intensjon og resultat i den norske bistandspolitikken, i deltakinga vår i krigane i Afghanistan, Libya og Ukraina, i handteringa av pandemien – kort sagt overalt.
Foto: Edvard Thorup / Dreyers forlag
Terje Tvedts omgrep «godhetstyranni» er velsigna med den typen motsetnad som gjer at det vert tolka slik det passar mottakaren, skapar mistyding og nytenking. Den vanlegaste feiltolkinga er at ein godleikstyrann tvingar folk flest til å vera gode mot kvarandre, som det heiter i Facebook-gruppa Godhetstyrannen. Men den opphavlege meininga er nærast motsett.
Godleikstyranni, slik Tvedt definerer det, er den makta som ligg i førestillinga om at éin bestemt politikk – og berre den – er «moralsk», det vil seia «nestekjærleg» eller «god». Denne førestillinga inneber at dei som kritiserer den «gode» politikken, er umoralske. Når ei slik moralsk tilnærming til politikken vert dominerande i ålmenta, får rådande politikk lettare spel, fordi mange av dei som tenkjer annleis enn dei tonegjevande, teier, i redsle for tapt omdøme, sosial utfrysing og offentleg uthenging, med økonomiske og yrkesmessige fylgjer i verste fall. Dermed stilnar den offentlege samtalen.
Ein «godhetstyrann» har dei best tenkjelege intensjonane, men eig ikkje alltid eit sakleg tilhøve til den politiske og kulturelle røynda. Fylgjene av dei gode intensjonane kan difor bli vonde. Denne motsetnaden mellom intensjon og resultat finn Tvedt i den norske bistandspolitikken, i deltakinga vår i krigane i Afghanistan, Libya og Ukraina, i handteringa av pandemien – kort sagt overalt.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
