Kommentar
Panikkrepublikk
Fridomsplassen, Midan tahrir, er rydda og endra for å hindre at nokon skal la seg inspirere att. Ein tidlegare presidentkandidat, no omdøypt til «terrorist», kallar Egypt for ein panikkrepublikk.
President Abdel Fattah al-Sisi vitjar Sinai-halvøya og helsar på egyptiske tryggingsstyrkar.
Foto: APA / REX / NTB
I 2011 rakna makta til militæret i dei arabiske republikkane. Egypt, den største og viktigaste nasjonen i arabarverda, har i alle år har vore staden der politisk utvikling tek til. Egyptarane skulle ta steget inn i det 21. hundreåret og vise veg. Ti år seinare ligg Egypt nede med broten rygg.
Då europeiske kolonimakter trekte seg attende frå arabarverda, fekk dei militære raskt kontroll i dei unge arabarrepublikkane. I Egypt tok obersten Gamal Abdel Nasser makta i 1950-åra. Dei neste egyptiske statsleiarane, Sadat og Mubarak, kom òg frå militære rekkjer. I dei andre arabiske republikkane kuppa den kakikledde regjeringsmakta i 1970-åra. Likevel var det først etter den kalde krigen det vart snakk om «arabarverdas autoritære eksepsjonalisme».
For då demokratitoget feia over heile verda etter glasnost, vart arabarane ståande att på perrongen. Den viktigaste politiske motstandaren til den arabiske sosialismen som dei kakikledde og venene deira smykka seg med, var Den muslimske brorskapen. Brorskapen gjekk av med valsiger i Algerie i desember 1991.
Makthavarane mobiliserte då i tospann med franskmennene. Argumentet var at brorskapen truleg ville vere «ei stemme, ein mann, ein gong». For å hindre kupp måtte militæret ty til kupp. Algerie drukna i blod og la ein blytung dempar på demokratiiveren i mang ein arabisk republikk. I Egypt sat president Mubarak no trygt og kunne bruke harde metodar mot både brorskapskrefter og radikale jihadistar. Og var ikkje dei to sider av same sak, forresten?
Væpna for fred
Presset frå vestlege land om demokratiske reformer var ikkje påtrengjande. Nordamerikanarane var opptekne av å halde freden mellom Egypt og Israel frå 1976 og betalte i dyre dommar for å setje det egyptiske militæret i stand til å sikre stabilitet. Det gjekk fint heilt til radikale sunnimuslimske jihadistar frå arabarverda gjekk til åtak på USA i 2001. Då vart plutseleg den arabiske eksepsjonalismen heile verda sitt problem. Han var grobotn for (altfor) radikale ideologiar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
