Tese 4

«Make America Great Again» (Trump) og «Taking Back Control» (brexit) er slagord formulerte av elitegrupper som gjer krav på å tale på vegner av folket. Brexit-kampanjen for britisk utmelding av EU (2016) var liksom Trump-kampanjen ein nasjonalt orientert høgrepopulisme med eit sterkt marknadsliberalt innslag. Den fremste leiarfiguren for brexit var Boris Johnson, fyrst britisk utanriksminister (2016–2019), deretter leiar for det konservative partiet (Tory) og britisk statsminister (2019–2022).

Også for den norske EU-opposisjonen har perspektivet vore «folket mot eliten», men her i form av ein sentrum–venstre-populisme. Slik var det i 1972 så vel som i 1994.

I EU-striden på 1990-talet stod den populistiske Nei-dronninga Anne Enger Lahnstein (Sp) mot Ap-leiaren Gro Harlem Brundtland som dirigent for den sosialdemokratiske tilpassinga til det nyliberale EU. Eit radikalisert Sp braut ut av den borgarlege blokka og opna for den raudgrøne regjeringskoalisjonen 2005–2013, leidd av Jens Stoltenberg, Gros kronprins. Den demokratisk-populistiske rørsla vart marginalisert under Stoltenberg-regimet, med ei blanding av reformteknokrati og nyliberal ideologi, men kom tilbake med aukande opposisjonell kraft under Høgre-leiaren Erna Solbergs meir eintydig nyliberale regjeringstid.

Sp vart etter kvart den tonegjevande målberaren av ein demokratisk populisme, sekundert av populistiske variantar i SV og ikkje minst i det postleninistiske Raudt. Den revitaliserte venstrepopulismen opna for ein ny raudgrøn koalisjon med ein kile inn i eit teknokratisk Ap med ein vedvarande populistisk understraum.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare