Kommentar
Valordning på fjell, myr og skog
Noreg er det einaste landet i verda der fjell, myr og skog er med på å avgjere kor stor vekt ei røyst skal ha ved val til nasjonalforsamlinga. Det er også slik at det står over dobbelt så mange veljarar bak stortingsmandata til MDG og KrF enn for dei andre partia.
I land med allmenn røysterett er det eit ideal at alle røyster skal telje like mykje same kvar ein bur, og same kva parti ein røystar på. Slik er det ikkje i praksis. Valordningar er politiske kompromiss mellom kryssande omsyn. I den norske valordninga kryssar idealet om lik røystevekt klinge med distrikts- og styringsomsyn. La meg presentere arealfaktoren og sperregrensa.
Dei fleste valordningar deler landet inn i valdistrikt for å gi større nærleik mellom veljarane og representantane i nasjonalforsamlinga. Den norske valordninga går eit steg vidare og gir røystene til veljarar i utkantstrok større vekt. Dette skjer ved den såkalla arealfaktoren. Mandata blir ikkje fordelte mellom valdistrikta etter innbyggjartal åleine.
Også flatevidda til valdistriktet spelar inn i utrekninga. Mykje fjell, myr og skog er grunnen til at Finnmark med sine vel 75.000 innbyggjarar får fem mandat, medan det geografisk mindre, men meir folkerike Aust-Agder med vel 117.000 innbyggjarar, berre får fire mandat. Utan arealfaktoren skulle Finnmark berre hatt to mandat.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
