Ord om språk I Kristin Fridtun Plageånd med ryggplager Me kan seia at nokon er «ei plaga sjel», men plaging var opphavleg noko heilt handfast.
Ord om språk Ikkje snakk om «Me dreg nedsnakkinga for langt om me seier at det offentlege ordskiftet berre er pølsesnakk og snikksnakk.»
Ordskifte I Karoline Riise Kristiansen Språkansvar og samsvar Språkoppdraget til NRK er både flott og krevjande, og det har ikkje blitt mindre viktig med tida, men viktigare.
Ord om språk I Kristin Fridtun Rein utklassing «Det latinske hokjønnsordet classis har truleg grunntydinga ‘innkalling til militærteneste’.»
Kommentar I Marita Liabø Språkleg mirakel og misere Kva skjer når KI tar over, og anglisismar, flosklar og feil blir reproduserte? Skal vi halde fast ved å bruke hjernen, eller gi inn?
Ord om språk I Kristin Fridtun Blåfrosen på blåtur Det hadde ikkje vore merkeleg om blå opphavleg viste til noko mørkt.
Ord om språk Saft suse! Nokre driv radt med saftkoking no eller har gjort unna arbeidet og har lange rekkjer med saftflasker ståande.
Ord om språk I Kristin Fridtun Kjole og kvitt Ordet kjole hatt so mange hattar at det er lett å gå seg vill i kjolestoffet.
Ord om språk Full rulle med rullator «No rullar me ut den raude lauparen for rull, både med og utan rulle-r.»
Ord om språk «Å gå resten av vegen er noko anna enn å gå på restane av ein veg.» Kristin Fridtun skriv om ordet rest i språkspalta.
Ord om språk I Kristin Fridtun Prøvekanin på prøve «Her er det ikkje tid til prøveomgang, prøveprosjekt og prøvespeling: Me sveivar i gang styrkeprøva til prøve med ein gong.»
Ord om språk Kristin Fridtun plukkar på ordet 'plukka' og ser om det ukkar opp noko artig og interessant.
Ord om språk «Me menneske har noko slags spinnekjertel oppi hovudet, for me kan spinna i hop historier.» Les om ordet 'spinna' i språkspalta.
Ord om språk Det er på høg tid å kasta ljos over park, og då meiner eg ikkje parkljos. Kristin Fridtun skriv om språk i DAG OG TID.
Ord om språk I Kristin Fridtun Å læra folk nettvit og nettikette er ikkje bortkasta, men netthat og netthets vert det visst likevel. Kristin Fridtun skriv om ordet «nett» i språkspalta.
Ord om språk I Kristin Fridtun Eit mønster for andre Det er slitsamt med folk som støtt skal syna at dei er eit dygdemønster (eller dydsmønster).
Språk I Ottar Grepstad Skrivekunne for makt Ideen om demokrati føreset myndige borgarar som kan lese og skrive. Alt der stoppar det for ein av ti i verda.
Ord om språk I Kristin Fridtun Vreid ordvridar Både høgrevridne og venstrevridne folk kan finna på å vrida seg unna tillitsverv.
Ord om språk I Kristin Fridtun I søkk og kav Nokre folk vert lett forkava eller oppkava, og nokre har meir å kava med enn andre, men alle kavar med sitt.
Litteratur I Klaus Johan Myrvoll Målskapar og målreisar I Olav Nygards språkeksperiment låg eit djupt målengasjement.
Ord om språk I Kristin Fridtun Mange ballar i lufta Kva med å spela ballen over til bollemus og gjera det til eit ålment ord for mot og styrke?
Skrifthistorier I Ottar Grepstad Bly og blekk i handa Ein gong var alt handskrift. Med papir blei det fleire trykte skrifter enn handskrivne dokument.
Ord om språk I Kristin Fridtun Lappeteppe på tapetet Me skal ikkje feia under teppet at mange seier 'hjerneteppe' for 'jernteppe'.
Ord om språk I Kristin Fridtun Språkstoff til ettertanke Når me seier om folk at det er godt stoff i dei, tenkjer me ikkje på næringsstoffa og tilsetjingsstoffa dei har hatt i seg.
Ord om språk I Kristin Fridtun Spenstig hårspenne Dersom ein har stort vengespenn, eller berre venger i det heile, er det ikkje so nøye med spensten.
Ord om språk I Kristin Fridtun Spyttebakk til spottpris Tanken er å snu og venda på spytta heilt til det ser ut som ordet er togge og utattspytta.
Skrifthistorier Bøker av sau og geit Pergament var svaret på tunge leirtavler og skjøre rullar av papyrus. For første gong var eit materiale i bruk som kunne brukast om att – til meir enn å skrive på.
Ord om språk I Kristin Fridtun Rytmisk sans Når me finn rytmen eller kjem inn i ein fin og lett rytme, kan me få kjensla av at alt berre flyt.
Ord om språk I Kristin Fridtun Akkurat passe Ein gong var steg (passus) eit lengdemål. Difor har me ei rad pass-ord som viser til mål og mengd.
Ordskifte Linjal og siv ‘Kanonisk rett’ og skytevåpenet ‘kanon’ har samme opphav. De er begge navngitt fra den rettvokste planten siv.
Skrifthistorier I Ottar Grepstad Blekk på papyrus Tørka flak av sumpplanten papyrus blei fletta og limte til rullar. For første gong var materiale å skrive på ei handelsvare som det lønte seg å ha kontroll over.
Ord om språk I Kristin Fridtun Utilpass blindpassasjer Den som leitar etter passa og nærskylde ord, treng ikkje bruka kart og kompass.
Skrifthistorier I Ottar Grepstad Det første trykket Det første trykket stammar ikkje frå Kina og har ikkje noko med Johann Gutenberg å gjere. Ser ein stort på det, blei det laga i eit palass på Kreta for 3700 år sidan.
Ord om språk I Kristin Fridtun Panneband i langpanna Har verkeleg panna på hovudet og panna på kjøkenet (og taket) noko med kvarandre å gjera?
Språk For full maskin Sand i maskineriet er upopulært, særleg om det råkar ei verksemd som i utgangspunktet er ei pengemaskin.
Samfunn Omsetjarane kan forsvinne Kunstig intelligens gjer det mogleg å omsetje bøker med eit tastetrykk. Omsetjarar fryktar for arbeidsvilkåra – og for norsk språk.
Skrifthistorie I Ottar Grepstad Materielle rammer for skrift Historia om skriving utgjer minst 5500 år. Materielt sett utgjer det fem tidsaldrar: leire, papyrus, pergament, papir og skjerm.
Utdanning Framandspråka forsvinn Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Skrifthistorier I Ottar Grepstad Skriveskule ved Nilen Ottar Grepstad skriv om makta i skrift gjennom tusenår.
Ord om språk Gå på ein sprekk «Nokre sprekkar er biletlege, som når me med sprokken røyst seier at samarbeidet sprekk.»
Ord om språk Bleik om sausenebba Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!
Ord om språk Morgonfrisk fersking «Ein kan kjenna seg frisk og sterk, vera åndsfrisk eller endåtil frisk som ein fisk, friskna til, verta frisk att frå sjukdomen og heilt friskmeld.»
Ord om språk «Det er ikkje for inkje me seier at noko 'dampar av erotikk' eller er 'dampande heitt'.»
Ord om språk «Øving er ei form for arbeid, og sanneleg heng øva etymologisk saman med latin opus (‘arbeid, verksemd’).»
Ord om språk Einstonige undertonar Me kan seia noko med ein spørjande eller fortruleg tone, slå fast at «det var nye tonar» eller få høyra at me ikkje skal ta den tonen.
Ord om språk «Me kan satsa for fullt på lengdehopp, skihopp eller andre greiner der satsen er avgjerande.»
Ord om språk På berr bakke Til og med bank (‘pengeinstitusjon’) heng i hop med bakke. Koplinga mellom dei er ikkje at banken hjelper eller lèt vera å hjelpa folk som står på berr bakke.
Norsk med to skrivemåtar «Historia tyder på at mange i partia vil unngå at våre etterkommarar får velje mellom to likestilte skriftmål.»
Grunnlovsframlegget om norsk språk «Det særeigne ved bokmål og nynorsk er ikkje at dei er gjensidig forståelege, men at dei er samfunnsmessig integrert i eitt språksamfunn.»
Ord om språk Bleikfis med nybleikt hår Nokre har hug til å leva i ei verd der korkje fargen eller forma på lekamen har noko å seia.
Ord om språk «Den vanlege tolkinga er at havre hadde grunntydinga ‘bukkefôr’. Då seier det seg sjølv at det er fåtenkt å setja bukken til å passa havresekken.»
Eit betre grunnlovsframlegg Mangelen på ein overordna språkparagraf tidlegare har gjort Grunnlova ganske rotete.
Historie Stokk og stein mot stortingsrepresentant Då det stod på som verst, måtte ungane til Knut Markhus følgjast av politifolk til og frå skulen, fortel barnebarnet Knut Hovland på Halsnøy. Markhus blei kjeppjaga i Trondheim gjennom fire år og er den mest forfølgde stortingsrepresentanten i Noreg.
Litteratur Djupdykk i den digitaliserte litteraturen Er det rett at kvinnelege forfattarar nyttar fleire adjektiv enn mannlege kollegaer? Eller superlativ? Kva med bannord? Kven er «Den norske Hemingway»?
Nynorsk, språk og skriftmål Ofte er det vrient å dra skilje mellom språk, dialektar og språkvariantar.
Kommentar Snevert grunnlovsframlegg om språk Endeleg vil eit breitt fleirtal i Stortinget grunnlovfeste norsk språkpolitikk. Diverre er framlegget innsnevrande og grunngivinga overflatisk.
Ord om språk Lettvinne nyvinningar Grunnen til at vinna står sterkt, er neppe at det har eit meir vinnande vesen enn andre ord.
Ord om språk Snikmyrda snok Snika har snike seg unna denne spalta lenge nok no. Eller er det dei andre orda som har snike i køen?
Ord om språk Vik frå meg Vikingar kunne nok vika for overmakta, men det er ikkje difor dei er kalla vikingar.
