Teknologi
Antibiotika
Professor Alexander Fleming oppdaga kva effekt muggsoppen Penicillin notatum hadde på bakteriar. Her på laboratoriet ved St. Mary’s Hospital i London i 1943, der han arbeidde med å etablere syntetisk produksjon av antibiotika, som verdskrigen skapte ein umettande marknad for.
Foto: Wikimedia Commons
Donald Trump spurde, for spøk, påstod han sjølv, om ein ikkje kunne bruke desinfeksjonsmiddel mot covid-19. Det ville nok kunne verke, men berre på den måten at det òg ville ta knekken på pasienten. Diverre er det berre vaksinar som verkar mot virussjukdomar som korona, men når det gjeld bakteriesjukdomar som lungebetennelse eller blodforgifting, har vi eit biologisk vedundermiddel: antibiotika.
Bakteriane finst overalt, dei er eincella vesen, dei dannar eit eige rike i biologien og er den eldste forma for levande vesen. Antibiotika («antiliv») er stoff som drep eller svekker bakteriar. Men i motsetning til desinfeksjonsmiddel, som drep og svekker mikrobar overalt, brukar vi antibiotika inni kroppen. I passe dosar skader dei ikkje menneskekroppen nemneverdig, men dei påverkar bakterieceller såpass mykje at dei ikkje kan formeire seg.
Ein har utvikla mange titals ulike antibiotika. Nokre, som penicillin, vert produserte frå sopp som ein har avla fram til formålet, medan andre vert laga i syntetiske kjemiske prosessar. Slik teknologi krev presist biokjemisk utstyr og nøyaktige måleverktøy, alt basert på djup kunnskap om biologiske og kjemiske prosessar i bakteriar.
Penicillin var det første antibiotikumet, oppdaga av Alexander Fleming i 1928. Han oppdaga at bakteriekulturar i ei petriskål ikkje treivst i nærleiken av penselmuggsopp. Ulike artar av slik sopp finst overalt rundt oss, og enkelte artar bidrar faktisk til at vi kan skape gode ostar.
Fleming skjøna at det måtte vere noko kjemisk som drap bakteriane. Soppen hadde gjennom evolusjonen utvikla bakteriedrepande stoff for å verne seg sjølv mot bakteriar som finst rundt han. Fleming greidde å isolere det drepande stoffet. Vidare utprøving og forbetring gjorde at ein 15 år etterpå kunne byrje å bruke penicillin i stor skala til skadde soldatar i andre verdskrigen.
Mikrobiologane likar å dele bakteriar i to grupper: grampositive og gramnegative. Gram er knytt til den danske bakteriologen Christian Gram som fann ein metode for å farge bakteriar. Dei to gramgruppene er viktige for verkemåten til antibiotika.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
