Teknologi
Blinklys
Austin A30 med utstrekt semafor signaliserer at føraren har tenkt seg til venstre.
Foto via Wikimedia Commons
Har du lagt merke til at BMW-sjåførar aldri brukar blinklys? Dei reknar med at alle skjønar kvar dei skal, så difor er det ikkje naudsynt å bruke blinklys. Ja, det er faktisk slik at å montere blinklys på BMW-ar er den minst meiningsfulle jobben på jorda. Men fordi lova krev blinklys på alle bilar, må det gjerast.
Spøk til side. Blinklys er standardutstyr på alle nye bilar og har vore pålagt sidan 1950-åra. Før den tid måtte sjåføren strekkje ut ein arm for å vise kvar han skulle svinge, og nokre biltypar hadde ein peikar (ein semafor) som spratt ut frå sida på bilen og peika i den retninga ein skulle køyre.
Blinklyset vert styrt av ein arm ved rattet, og det er montert blinklys framme, bak, på sidene og gjerne i sidespeglane. Lysa skal blinke med ein frekvens på éin–to blink per sekund, og dei skal blinke i takt. I tillegg skal dei lage ein klikkelyd, slik at sjåføren høyrer at dei er på.
Det fascinerande med blinklysa er nettopp det at dei ikkje lyser kontinuerleg. Vanlegvis er det slik at når ein slår på ein brytar til noko elektrisk, så startar ein noko som går kontinuerleg til det blir slått av, for eksempel ei lyspære eller ein støvsugar. Men her snakkar vi om å starte ein prosess der noko slår seg av og på av seg sjølv så lenge det trengst.
Bilbransjen har brukt tre hovudtypar av blinklys. Den enklaste typen kan ein kalle termalblinklys. Dei fungerer på den måten at det er montert ein motstand (resistor) i krinsen der lyspæra er. Motstanden er så stor at det ikkje er nok straum igjen til at vi kan få lys i lyspæra. Men straumen vil varme opp motstanden, og han er laga slik at han utvidar seg når han blir varm.
Samtidig dreg han ei fjør med ein kontakt mot ein annan, parallell leidning som går til lyspæra. Når det vert kontakt her, går straumen utanom motstanden, i den parallelle leidningen og rett til lyspæra. Det vert brått nok straum til lyset, og vi ser lys i pæra. Men no går det ikkje straum gjennom motstanden. Han blir fort kjølt ned, fjøra trekkjer seg saman, og kontakten vert borte. Lyset vert slått av, og slik held prosessen fram.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
