Restaurering
Eldre verktøy livar opp att skamfarne hus
I alle tider har folk gjort det vakkert rundt seg. Hus som står igjen frå mellomalderen, er ikkje berre solid bygde av øvde hender og utvalde stokkar. Mange er rikt utrusta med detaljar til glede for auget.
Ein profilhøvel har same forma på undersida av trestykket som på høveltanna. Heilt til høgre ligg høvelstokken ned på den flate fjøla og stansar høvlinga når profilen er så djup som han skal vere.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Det tiltalande var ein del av funksjonen, bygt inn i sjølve huset. Ikkje som utsmykking etterpå. Stovehus og loft var rimeleg nok dei mest påkosta, dei som gav eigaren vørdnad i bygda. Særleg i inngangspartiet – døra og beitskiene ved sida av – vart det lagt mykje arbeid i form og figurar. Breie og utbuka beitskier, dei er tjukkare på midten enn oppe og nede, treng ikkje dette for å styrkje sin del av huset. Det var til pryd. Det var til glede for dei som hadde sitt liv i tunet.
Den dag i dag kan vi sjå kva dei la vekt på, og det som var gjort, skulle vare lenge. Inn mot beitskiene var veggstokkane smalna av. Her har dei mange stader fått dekorative mønster. Til og med i sjølve veggflata, der stokkane ligg på kvarandre, er det profilar å finne. Ikkje uvanleg var det at flatene på novendane fekk holrenner, gjerne med v-riss ved sida av. Dei tohøgda lofta, med lager nede og gjesterom oppe, var særleg påkosta, særleg i veggen inn mot tunet. Undermannen – ein stokk som ligg under dei som stikk ut og ber svalgangen – har mange stader fått figurar på sidene. Stolpar i svalveggene er ofte runde med varierande diameter og valkar som gjev dei litt preg som søyler.
Skavjarn
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
