For å tenkje etter kva som kan komme etter koronapandemien og alt det som fekk verda til å trekkje pusten, tok eg og ei venninne ein tur til Maridalen, for ho visste om ein fin skogstur, og vi kunne vere i fred, som om turen var ei forlenging av heimekontoret mitt.

Eg er svært sjeldan i skogen, og der var det ei stor togn som var overraskande, berre avbroten av mange ivrige kjøttmeiser og fjerne ul frå Gjøvikbanen; det var ikkje eit vindblaff, og det lukta av bakken, mykje kvitveis, våt, mørk jord utanfor stien, og kvae frå furustammar, og det var uvant å gå med så mange røter som låg oppe i dagen – og tett i tett med visne furunåler og mange furukongler, blåbærlyng – ettersom eg berre er vand med å rusle i byen, og nettopp byen blei ein samtale mellom oss, og kva som ville komme til å hende i så snart pandemien var over.

Kva ville bli borte, og kva ville vi halde fram med å gjere, all den stund det verkar som vanane våre er like slitesterke som gena; og så begynte vi å diskutere den artikkelen som hadde stått i ei vekeavis der den franske forfattaren Michel Houellebecq meinte det var tull og tøys at «ingenting kommer til å bli som før», han meinte at det til og med ville bli verre: alt blir ved det same, berre mykje verre, men kva kan bli verre enn denne veldige stillstanden, pengane som forsvinn, og døden som herjar i det skjulte.

Og kva kunne bli verre enn at det politiske livet blir dominert av ei styreglad regjering som litt etter litt smyg inn udemokratiske verkemiddel, om enn ikkje på det nivået som den amerikanske presidenten drøymer om: å bli den første amerikanske keisaren.

Kanskje det blir i oss, ustoppeleg som stoffskiftet, ettersom alle dei døde minner oss om omkalfatringane smitten fører til, og at det ikkje berre er dei godt over 80 som kan bli ramma, men også ein fyr på berre 41 år blei nettopp angripen og dregen rett ned i grava, eller med tid og stunder så gløymer vi det òg, som vi gløymer å la vere å gi klemmar, eller handhelsar og hostar høgt og tydeleg rett i fjeset på dei vi samtaler med, all den stund det er vanane som bestemmer.

Og så den flotte framsida, av den store baksida, at det kjem klimaet til gode, at dei som før smitten møttest i framande byar, blir sitjande heime og tek møta over nettet, og dermed flyg mindre, og tek heller sykkelen fatt enn bilen, eller vil også det forsvinne?

For heile pandemien handlar jo om alle dei som døyr, berre i USA er det over 100.000 døde, og det slår den gamle rekorden frå Vietnamkrigen, då var det litt over 50.000 som døydde, og dette er store tal og det skremmer ein nasjon som er vand med krig, og som er vand med å ta seremonielle avskjed med døde soldatar; men ikkje denne krigen, der det seremonielle er avlyst og kistene til dei døde blir skyfla ned i massegraver.

Og etter denne store påminninga, kva skjer då, som vi snakka om i Maridalen, kanskje det ikkje blir noka forandring, alt blir nesten ved det same, sa venninna mi, utanom alle dei nettbaserte samtalane og alle dei som vil sykle, heldt ho fram, og det var ikkje dumt tenkt, tenkte eg, og tenke på kor lett det er berre å halde fram der vi var før den store påminninga om at vi skal døy, eller er vi så forandra at vi ikkje vil tilbake?

Det er mange som fortel om at det som var før pandemien, verkar som ei heilt anna tid, som det må ha vore i kongeriket før og etter den andre verdskrigen, og det er mange som skriv om det håplause i å komme tilbake til verda før pandemien, og då er det ikkje berre klimaet dei skriv om, men alt det vi tok som noko sjølvsagt og som sit i ryggmergen på oss, som det å puste med open munn, ta på eit gelender, gje ein du kjenner eit kyss på kinnet, bla i ei avis, stå i ein tett kø; alt det som var donten i den daglege donten, er no sett i ein parentes, som om vi frå no av må vere på vakt, ettersom døden er overalt og peikar mot oss, ingen er trygge, og det er som om vi ikkje trur at vi er udøyelege lenger; vi er blitt vekte opp.

Og eg får lyst til å tenkje den umoglege tanken at det er naturens påfunn, at det er naturens metafysiske panpsykisme som rammar oss med pandemien, for å seie at alt dette er eit varsel om at klimaet er ute av ledd, og at vi må tenkje oss om, elles kjem den store døden, tenkjer eg, den som kjem med fossande regn, ikkje snø, og vanvitig tørke, og etter det rett og slett svolt, og så vil insekta bli borte, så fuglane og fiskane; alt forsvinn, som om det er sjølve tida som akselererer og vi blir dregne med i dragsuget.

Dette blir då ei veldig romantisk tolking av pandemien, som eit pent varsku før den gigantiske utryddinga skjer, liksom dette skal få oss til å tenkje etter, og det vi då skal begynne å gjere etter at denne pandemien er over, er å ta dette varskuet på alvor; det er no det skjer, akkurat no, og vi må ta det oss ad notam, elles går alt ad undas; trur eg på det, ikkje heilt, kva trur eg da på, at vi kjem til å fly mindre ei stund, sykle meir ei stund, før det heile kokar bort i kålen; men eg håpar at eg tek feil.

Om no dette eigentleg handlar om klimaet og er eit evolusjonært sidespor for å rette opp ein feil, og det er som om naturen peiker mot oss og fortel at vi må ta ein annan veg, kva om denne pandemien ikkje er om det, men om noko heilt anna og prosaisk, som eit virus på avvegar, og det er alt, og som tilfeldigvis rammar dei godt vaksne i verda og til no har teke livet av over 340.000, eller blir det for enkelt?

Det er ingen som veit; alle er i villreie, som etter andre pandemiar, før trudde alle at det var Guds vilje, og no er det ein annan vilje, som om det er naturen i seg sjølv som reagerer, via eit aggressivt virus, om ikkje det er Kina som er opphavet til det, slik mange amerikanske republikanarar trur at det er eit kinesisk laboratorium som har sleppt viruset laus på verda for å ramme USA.

Så kom vi til ein bekk, og den rann så livleg og flott, omkransa av kvitveis på begge sider; han rann ned langs ein skogsveg, vi var ikkje lenger på ein sti, men ein brei skogsveg, og den var vakker med midtdelte spor der det var grå grus og grønt gras mellom spora, og knallgule løvetenner, eg såg også hesteskospor, og så høyrde vi meir kjøttmeis, ikkje svarttrost, berre kjøttmeis, ikkje eingong ein grønfink; det er kjøttmeisene som overlever i Maridalen, men etter pandemien, kor er vi då?

Så sa ho, som er meir skogsvand enn eg, at det ville komme til å bli mykje blåbær i år; ho peikte mot blåbærlyngen som var rank i stilkane, og det var mange av dei, og det tok eg som eit teikn på at ho trudde det ville gå bra etter pandemien, eller kanskje eg tek feil; ho er jo ei vaksen dame som veit noko om livet, eller var det klimaet ho hadde i tankane, at det er noko som skjer, og det skjer akkurat no i Maridalen; det skjer i skogen, som om skogen er eit barometer på at noko er på gang, alt det som eg ikkje veit noko om; eg er god til å lese bøker, men eg er ikkje vand til å lese ein skog.

Ole Robert Sunde

Ole Robert Sunde er forfattar og
fast skribent i Dag og Tid.