Essay
To gonger på Svalbard
Illustrasjon: May Linn Clement
Første gongen eg var på Svalbard, og då som artist in residence for Norsk Pen, var i oktober 2018, og eg skulle sitje på ein hybel i noko som heiter Blåmyra, i to månader for å skrive essay om Longyearbyen og for å avslutte ein roman.
Den andre gongen skulle eg sitje her, heldigvis på den same hybelen, i heile november og nesten heile desember for igjen å skrive eit essay om Svalbard og Longyearbyen, og også denne gongen avslutte eit manus og slik avslutte ein trilogi om den avdøde kona mi.
Frå hybelen min har eg utsikt til Hiorthfjellet, og den første gongen eg var her i oktober, var fjellet heilt kvitt av den polare snøen, men i november begynte det å regne, og alt det som var kvitt, blei borte, og alt det som ein skriv om klimaet her oppe, er dessverre riktig, men så blei det kaldt og snøen lét ikkje vente på seg; temperaturen går ned, og alt det som er triveleg med vinteren, kom tilbake.
Longyearbyen ligg som eit bekken mellom to digre fjell, Sukkertoppen og Platåfjellet, og dette bekkenet med ljoset verkar varmt og lokkar med sin varme på alle dei som merkar knurret frå den barske naturen rundt dei; her er det mange isbjørnar, ikkje i sjølve byen, men på utsida, med golde strekningar og mørke plassar.
I november og desember er det ikkje dagslys på Svalbard, så det er «Mørke midt på dagen», for å parafrasere ein roman av den ungarsk-britiske forfattaren Arthur Koestler. Dette mørket er som eit mørke i mørket, og det er eit særeige mørke, som om det kjem frå Nordpolen saman med ein hard vind, det er eit underleg mørke, og det er dette som er knurret frå den ville naturen på Svalbard.
For om klimaet er ute av ledd – ikkje akkurat som i Shakespeares drama om Hamlet, då den unge Hamlet blei fortald av farens gjenferd, som hadde vore kong Hamlet, at bror til kongen hadde drepe han og teke mor til den yngre Hamlet, dronninga, til ekte, og det er då den yngre Hamlet klagar over tida, at ho er ute av ledd – er det stadig kaldt, heldigvis, her oppe, og det er ein frisk vind som kjem jagande frå Nordpolen, og ettersom det ikkje er skog på Svalbard, så har han ein eigen tone; det er knurret som kviskrar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
