Teknologi
Hofteprotesar
I dag er det gjerne slik at ein brukar titan, eit sterkt metall, i stammen. På enden av stammen er det ein kort «lårhals» der ein festar ei kule med overflate av metall eller keramikk
Foto: Wikimedia Commons
Menneskekroppen er ikkje så perfekt som ein skulle ønskje. For å bøte på dette har legekunsten utvikla ei rekkje teknologiske innretningar for å få kroppen til å fungere betre. Vi kan nemne briller, innopererte linser, beinprotesar og pacemaker. Nokre av protesane inneber kirurgiske inngrep langt inne i kroppen, til dømes hofteprotesar. Inngrepa må tilpassast menneskekroppen, men han er eit biologisk system som kan ta mange former, og som slett ikkje oppfører seg på ein føreseieleg måte. Dette skaper ekstra utfordringar for dei som skal utvikle teknologien.
Hofteprotesar er blant dei vanlegaste av slike inngrep. Desse gjer at mange av oss slepp å måtte handtere sterke smerter og rørslehemming, og med det får eit løft i livskvaliteten.
I Noreg vert det gjennomført rundt 10.000 hofteproteseoperasjonar kvart år. Kanskje 10 prosent av folkesetnaden vil ein gong i livet få sett inn ein hofteprotese.
Hofteleddet er den staden der det store lårbeinet er kopla saman med hofta. Øvst på lårbeinet er det ei kule som rører seg fritt i ein «kopp» i bekkenbeinet. For å få ein hofteprotese må ein ha ganske utvikla slitasjegikt i hofteleddet. Slitasjegikt gjev seg utslag i nedsliten brusk i leddflatene, men òg i beinvekst ved leddet på lårbeinet eller bekkenbeinet. Når ein ikkje lenger får tilstrekkeleg positiv verknad av trening og fysioterapi, vil ein kunne få utført ein operasjon. Også dei som har knekt lårhalsen, kan få protese.
Protesen består av to delar. Ein del vert festa i lårbeinet og har ein stamme, ein ny lårhals og eit kulehovud på enden. Den andre delen erstattar koppen i bekkenbeinet. Ein sagar av hoftebeinet ved lårhalsen, lagar eit hol for stammen til protesen i beinmergen på langs av beinet og festar protesen med stamme og kule der. Koppen vert festa i bekkenbeinet. Stamme, kule og kopp må vera nøye tilpassa den einskilde pasienten.
Utviklinga av hofteprotesar starta rundt 1960, og teknologien har stadig vorte forbetra ved praktisk utprøving og gode og dårlege erfaringar. Viktige element er materiale brukt i protesen, forma på protesen og korleis han vert festa. Eit viktig mål er at protesen skal vare så lenge som mogleg. Gjenoperasjon vert vanskelegare for kvar gong, og meir enn éin ny operasjon er ikkje vanleg.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
