Kommentar

Jan H. Landro

jan.h.landro@gmail.com

Finst det andre reglar for kunstlivet enn for samfunnet elles? Er det slik at ting vi aldri ville godteke på den «ordinære» marknaden, er heilt greitt når det er tale om omsetjing av kunst til millionar?

Er det dessutan slik at dersom eit «unikt» og «stadspesifikt» kunstverk er skapt av ein kunstnar med eit «verdsnamn», er det ufint å spørje korleis det har seg at same verket, rett nok i annan storleik, alt fanst i fleire utgåver? Og er «reglane» slike at om kunstnaren berre er «stor» nok, treng ein ikkje spørje for inngåande om kvaliteten? Er eit kjent namn identisk med høg kvalitet?

Betyr det noko at det vi trudde var unikt, syner seg å ikkje vere det? Sjølvsagt. Både økonomisk og med omsyn til status. Og kva er viktigare i kunstverda enn pengar og status?

Å spele med opne kort er ikkje sjølvsagt i den lukka kunstmarknaden. Det gjer at allmenta ikkje alltid får den informasjonen ho treng for å kunne ta stilling til prosessen bak eit stort, offentleg prosjekt. Kva visste juryen? Kva visste han ikkje då «The Mother» blei kåra som vinnar av ein internasjonal konkurranse om det beste «unike» og «stadspesifikke» kunstverket? Og kva meiner juryen gjer vinnarverket stadspesifikt?

Ingen har til no teke på seg å gjere greie for kva som er det «unike» og «stadspesifikke» ved Tracey Emins «The Mother» utanfor Munchmuseet i Oslo.

Det blir ikkje betre av at dei som betalte ein høg pris for noko dei trudde var eit unikt kunstverk, ikkje kan vere trygge på at det er eit «unika» dei har fått.

Mange kunstnarar lagar verka sine i såkalla editions, altså seriar på tre eller fleire like eksemplar. Det er heilt uproblematisk – så lenge kunstnaren oppgir dette. Då blir sjølvsagt prisen også lågare. Å freiste vri seg unna ved å produsere det same verket i ulike storleikar og så kalle kvart av dei for unika, altså objekt det berre finst eitt eksemplar av, kan sikkert passere i kunstverda, men burde ikkje bli akseptert av kjøparar i den «verkelege» verda.

Edvard Munch laga fleire versjonar av både «Skrik» og «Madonna», men dei var ikkje tingingsverk til ei offentleg tevling – då forventar vi at verket nettopp er unikt og i alle høve ikkje blir lansert ein annan stad først.

Historia om Tracey Emins «The Mother» er ikkje eineståande.

Då komponisten Harald Sæverud for 25 år sidan skulle heidrast med eit monument i Bergen, gjekk oppdraget til den franske kunstnaren Bernard Venet. Han leverte tre store ringar med ein diameter på seks meter i fargane svart, rust og gul, der ringen med svikets farge gul skulle symbolisere komponisten. Kva dette fullstendig upersonlege verket skal fortelje oss om mannen bak «Kjempeviseslåtten», har ingen kunna forklare til denne tid.

Heller ikkje dette arbeidet var eineståande og originalt. Kunstverket synte seg å vere ei kloning av noko som alt fanst fleire stader i verda. I Bergen sa juryen i ettertid at dei visste at dei ikkje fekk noko eineståande, men at ringane som blei sette opp i Bergen, skulle vere litt ulike originalen.

Var det nokon som sa at keisaren var naken?

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast skribent i Dag og Tid.