Sjølv om vi no går inn i ei tid med høgtid og feiring, er det flust av måndagar og tysdagar. I livet mitt har eg hatt strevsame periodar der mange kabalar skulle gå opp for å få kvardagane til å gå i hop, med henting og bringing, bil hit og dit og overalt, og det kan vel hende at middagane nokre gongar blei meir lettvinte enn godt var.

Men sidan eg alltid har likt å lage mat, trur eg no det blei ganske tolleg bra likevel. Om ein kan nokre av dei aller mest grunnleggjande sakene og teknikkane, blir maten velsmakande uansett. Eg hugsar med lått ein gong dei to små sønene mine kom og ropte triumferande i kor: «Vi likar ikkje lauk! Vi likar ikkje lauk!» Då parerte eg det med følgjande: «Nei vel, eg høyrer de seier det, men pappa sin pastasaus er jo full av lauk? Masse lauk!» Då stogga dei og tenkte seg om eit kort bel, og så kom det: «Vi elskar lauk! Vi elskar lauk!»

Lauk er jo noko av det mest essensielle i matlaging. Ta India og Pakistan, til dømes, der er prisen på lauk svært så politisk sensitiv, og det veit politikarane. Lauken er ein så grunnleggjande del av kosthaldet i desse landa at om prisen går over eit visst nivå, risikerer dei å få rasande folkelege opprør. Og det vil dei helst ikkje ha.

Det litle folkelege opprøret i heimen hos meg avverja eg altså ganske raskt, og eg er glad for at eg no har to vaksne søner som likar å lage mat. Eldstemann driv jamvel med fermentering og surdeig, og ein god del ting den gamle faren deira på ingen måte er særleg god på.

Men lauk, kvardagshelten, den meistrar eg.

Det fantastiske er jo at lauken endrar smak når du varmebehandlar han, og vert søtleg og herleg berre av å liggje og surre i gryta i litt smør og olje. Så om du berre har litt tid til overs ei helg, kan du gjerne lage nokre ferdige dosar med kokt lauk, tomat, gulrot og kvitlauk og leggje dei i frysaren, så er dei klare til å bli henta ut om morgonen, og så har du middagen til rett tid, sjølv om det er ein inni helvete stressa torsdag der alt elles gjekk på tverke.

Basen eg laga denne gongen, var med to gode laukar, fem fedd kvitlauk og to boksar tomat. Bruk gjerne dei gode italienske. Del laukane i to, så skalet går lett av. Så skjer du halvdelane på tvers eit par gongar, og så kan du få fine små laukbitar til sofritoen din ved å skjere på langs. Gjer det same med ei gulrot, eventuelt ein stilk stongselleri, så får du fin søtleik frå dei to òg. Denne blandinga kan du gjerne gonge opp, til dømes tredoble, og så leggje porsjonsklar i frysaren til andre kvardagar.

Surr lauken og kvitlauken på ikkje for høg varme, med smør og olje, i ei stor emaljert gryte. Investerer du i ei romsleg Le Creuset-gryte, har du henne heile livet, og så kan borna arve henne når den tida kjem.

Tilset gulrota og la det heile bli mjukt og søtt, men lauken skal ikkje ha farge. Så har du oppi tomatboksane, ei skei tomatpuré pluss ei måleskei tørka oregano, rører godt og slår i ein halvliter kraft eller buljong. Har du ein skvett raudvin, er det fint, men det er ikkje naudsynleg.

La blandinga småkoke i 20 minutt minst, gjerne ein halvtime eller meir, så får du vekk råsmaken frå tomatane. Rør om av og til. Så smakar du til med det du likar av salte saker: Nokre brukar ansjos, men då må dei steikjast og oppløysast i olja aller fyrst. Eg føretrekkjer fiskesaus, som jo inneheld fermentert ansjos og gir ein djupare saltsmak med meir umami. Worcestersaus skriv eg om i nesten alle spaltene mine – det er ein veritabel magikar i alle supper og sausar, berre ikkje den kvite du lagar til fiskebollane, haha!

Sidan vi har mykje tomat her, skal du ha i ei halv skei sukker for å runde av smaken og dempe syra. Eg føretrekkjer demerarasukker. Så er middagen din nærmast klar. Køyr no denne basen fin med stavmiksaren, om du då ikkje vil ha konsistensen heilt rustikk. Eg har ein batteridriven som eg elskar over alt på jord.

Så kan du velje kva for protein du vil ha. Denne gongen brukte eg skrei, såkalla «loins», som det er fullt mogleg å få frosne til ein fin kvardagspris. Prisane på fisk elles er jo gått heilt av skaftet. Fisken skal berre tinast (legg han i kjøleskapet når du skal på jobb) – og han er ferdig kokt på nokre få minutt. Du kan sjølvsagt også bruke kylling som protein, eller kikerter frå boks – dei treng i så fall å koke med i minimum 10–15 minutt før du brukar miksaren. Brukar du linser frå boks, er dei ferdige på fem minutt.

Kylling skjer du i strimlar, og hugs at lårfiletar har meir smak enn vanleg filet. Du kan også bruke halve hardkokte egg, som du legg i tallerken ved servering. Vil du perfeksjonere smaken ytterlegare, kan ein klatt rømme, crème fraîche eller fløyte gi ein fyldig og mild smak. Pynt med noko grønt om du har. Så kan kvardagen berre kome!

Dagfinn Nordbø er tekst­forfattar og satirikar.

post@nordbo.no