Teknologi
Den siste fasen
Figur 3. Fusjonsenergiverk. Energien vert henta ut med væske, og ein dampturbin driv ein generator.
Illustrasjon: CFS/MIT-PSFC
Eg sit på felleskjøkkenet blant tomme flasker, halvfulle glas og sigarettstumpar. Naboen min, som studerer ved Noregs idrettshøgskule, stuper ut i kulda på altanen mens han skrik fortvila: Ølet!
Han smiler når han kjem inn att med kassa. Ølet har tolt minusgradene utan å frysa. I lykkerus opnar han ei flaske, og ho eksploderer. Glas og frose øl fyk veggimellom. Han trur ikkje det han ser, og opnar ein ny flaske, med same resultat.
Me fekk ein slåande, men dyrkjøpt lærdom om spontan faseendring av underkjølt væske. For at ei væske skal frysa, trengst det frysekjernar i væska. Då flaskene vart opna, fall trykket, kolsyra vart til frysekjernar, og ølet fraus momentant. Då ølet gjekk frå flytande til fast form, vart molekyla meir ordna og samanbunde. Då gav ølet frå seg energi som sprengde flaska.
Eit stoff kan vera i fire ulike fasar, nemleg fast, væske, gass og plasma. Kva for ein fase eit stoff er i, kjem an på bindingsenergien. I figur 1 ser du dei fire fasane med tilhøyrande bindingsenergi.
Meir enn 99,9 prosent av alt stoff i universet er plasma. Grunnen til at me ikkje bryr oss så mykje om denne tilstanden, er at plasma omtrent er fråverande på jorda. Av naturlege fenomen er det berre i lyn det er varmt nok til å produsera plasma. Sola, derimot, er ei diger plasmakule. Ho sender ut ein kontinuerleg straum av plasma, solvinden, som vert fanga opp i magnetfeltet til jorda og gjev oss vakkert nord- og sørljos.
I eit plasma er energien så høg at stoffet er vorte meir eller mindre ionisert. Elektrona vert skilde frå atomkjernane. Skal me laga ein fusjonsreaktor som etterapar sola, treng me hydrogenatomkjernar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
