Det var den danske forfattaren Leif Thormod Panduro me skulle fram til denne veka. Panduro var også dramatikar, og når ein tek ein titt på livet til han Leif, er det til å forstå.

Foreldra til Panduro vart skilde kort tid etter at han var fødd, og då mora blei innlagd på «sindssygehospital» med schizofreni, hamna vesle Leif på barneheim. Etter kvart vart han pleiebarn hos ein onkel på morssida, utan at dette blei ei lukkeleg løysing for Leif.

Faren, Aage Petersen, hadde Leif Panduro lite kontakt med. Han var nazist og arbeidde for det tyske propagandaapparatet i Danmark under andre verdskrigen. I 1944 vart Aage Petersen likvidert av motstandsrørsla i København.

På frigjeringsdagen vart Leif Panduro, som var motstandsmann, ramma av eit vådeskot i magen, men han overlevde og utdanna seg seinare til odontolog. Han vitja aldri mor si etter at ho vart innlagd på psykiatrisk sjukehus, men mora hadde likevel sine meiningar om korleis det gjekk med sonen. Sjølv var ho ein retteleg kakemons, så når slektningar påstod at Leif var tannlækjar, protesterte mora med at han var då konditor i Aalborg.

Leif Panduro vart mellom anna tildelt Kritikerprisen, De Gyldne Laurbær og Det Danske Akademis Store Pris. Det var landesorg i Danmark då han i 1977 døydde av hjarteslag, berre 53 år gammal.

Erik Steineger reiste heilt til Himalaya for å lese Panduro. Han skriv: «Hele høsten 1973 deltok jeg på en økologisk ekspedisjon til en sherpalandsby i Nepal. I sekken hadde jeg bare plass til noen få bøker. En av dem var den danske, satiriske Rend mig i traditionerne, en samfunnskritisk og humoristisk roman som var fin å lese med lommelykt i teltet. Artig å lese den om igjen i dag, 50 år seinere. Nokså aktuell fremdeles.»

Marit Knappskog skriv: «Utdraget sette meg straks på ideen om dansk originaltekst. Eg fekk ei bestemt kjensle av at her var det liten fråstand mellom syntaks og ordforråd i originalen og i den norske teksten. Og ’røvhul’, er ikkje det eit skjellsord som er vel så hyppig brukt på sørsida av Øresund som ’rasshøl’ her heime? Han som avleverte rasshølreplikken, var i alle fall tydeleg svært forarga på alt og alle. Sidan den aktuelle romanen kom i 1958, måtte eg sjekka Rend mig i traditionerne frå slutten av 50-talet. Denne romanen verka framstå som eit slags dansk svar på filmen Rebel Without a Cause der James Dean spelar sint, ung mann. Utgjevingsåret viste seg å passa. Forfattaren, Leif Panduro, var dessutan fødd i 1923 da engelskspråklege Yeats vann nobelprisen i litteratur. Men det verste stod att. Korleis finna kven som var stefaren til hovudpersonen? Ikkje greidde eg søkja svaret opp, ikkje eig eg boka, ikkje hadde det lokale biblioteket boka på lageret, og ikkje stod ho i hyllene til nokon plausibel av kjenningane mine. Løysinga blei å sjå filmen frå 1979 på YouTube. Der dukka karakteren Fabby opp. Det blir ikkje sagt at han er stefaren, trur eg, men ut frå samanhengen gjettar eg på at det er nettopp det han er.»

Robert Øfsti skriv: «Tittelen på Leif Panduros legendariske oppvekstroman er best på dansk: Rend mig i traditionerne. Artig bok å bli klok på.»

Tradisjonen tru fekk me også denne gongen prov på at mange av lesarane er klokingar. Desse kom i mål på oppgåve 1624: Eli Winjum, John Olav Johnsen, Signar Myrvang, Eli Hegna, Ragnhild Eggen, Nils Farstad, Ingebjørg Sogge, Fritjof Lampe, Jan Alfred Sørensen, Else Gjesdahl Sørensen, Vigdis Hegna Myrvang, Laurits Killingbergtrø, Ole Husby, Jorunn Øxnevad Lie, Ingerid Skarstein, Rine Gjerken, Lise Haaland, Peter Larsen, Marit Knappskog, Inger Anne Hammervoll, Bjørn Myrvang, Ole G. Evensen, Tore Skjæveland, Erik Steineger, John Dag Hutchison, Ole Håndstad, Skeisebibliotekaren i LASK, Inger Merete, Kirsti og Grete, Tone Styrmoe, Olav Holten, Audun Gjengedal, Reidar Birkeland, Eirik Holten, Brita Lundeland, Magnhild Reisæter, Olav B. Larsen, Anne Berit Skaarer, Sigrun Gjengedal Ruud, Paul Henrik Hage, Bjørn O. Bjørnsen, Irene og Tore på Tranby, Per Trygve Karstensen, Gunnar Bæra, Marta Kløve Juuhl, Kjell Helge Moe, Gunnlaug og Tor Inge på Gullhaugen, Mari og Marianne, Gunnar Eide og Robert Øfsti. I dag sender me bokpremien til Gunnlaug og Tor Inge på Gullhaugen. Gratulerer!

Klok på bok 1626

Livet blir til død, og det er som om denne døden har hatt dette livet i sin makt hele tiden. Død uten forvarsel. Hvilket betyr: livet tar slutt. Og det kan ta slutt når som helst.

Sitatet er frå s. 11 i boklækjarutgåva (1998). På originalspråket kom fyrsteutgåva i 1982. Me skal fram til ein forfattar som var fødd i eit år då Nobelprisen i litteratur gjekk til ein fransk forfattar. I fyrste delen av boka kjem det fram at bestefaren til forteljaren var fødd i eit europeisk land, og før eg godkjenner svaret, vil eg vete kva land dette var. Send namn på fedrelandet til bestefar, namn på forfattar og tittel på verk til klok@dagogtid.no. Svarfristen er til og med 18. mai.

Medikus Libri