Frå helgenkonge til mangfaldssymbol
Regjeringa slår på stortromma når tusenårsjubileet for slaget på Stiklestad vert planlagt. Kva er det eigentleg som skal feirast?
Heilag-Olav: konge, martyr og balsamert helgen, her skildra på Olavsantemensalet frå kring år 1300 (utsnitt).
Det opplagde svaret er at det har noko med Heilag-Olavs død i slaget på Stiklestad 29. juli 1030 å gjere. Men kva? Korleis kan ein bruke ein helgenkonge frå mellomalderen i vår sekulariserte tid?
Det er sjølvsagt ulike interesser i jubileet. I den katolske kyrkja, som eg høyrer til, er Olav framleis ein helgenkonge i himmelen. Kvar søndag sit eg andsynes relikvien av Olavs leggbein stilt ut på eit sidealtar. Det er flankert med øksar og krone. Men nokon storstilt helgenfest vert nasjonaljubileet neppe.
Det ligg heller ikkje an til å verte ei feiring av kristninga av Noreg. Tidlegare i vår uttrykte mellom andre Dagen-redaktør Vebjørn Selbekk bekymring for at jubileet vart ei «mangfaldsmarkering» og ikkje eit «kristningsjubileum». Slik må det kanskje bli dersom interessene til regjeringa veg tyngst. Ja, dersom Karpe framleis held koken, veddar eg på at dei vert hovudinnslag på olsok i Trondheim 2030.
For når vi ser tilbake på historia, ser vi nemleg at kampen om Olav som symbol ofte har vorte spela ut mellom tre interesser: kyrkje, kongemakt (stat) og nasjonalkjensle. Nokre gonger er interessene samanfallande, andre gonger ikkje. I dag har kongemakta og kyrkja skilt lag, og nasjonalkjensla vert fort mistenkjeleggjord. Dersom ein vil utfordre korleis jubileet skal riggast i åra fram mot 2030, kan historia om Olav som symbol gje perspektiv.
Helgenkonge
I mellomalderen var det særleg opprettinga av erkebispesetet i Nidaros i 1153 som prega olavskulten. No forma erkebiskop Eystein olavsideologien i tett kontakt med Roma. Her var Olav sjølv eit konkret symbol som heilag lekam i Kristkyrkja i Nidaros.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
