Musikk
Vidt spenn i skandinavisk elektronisk musikkunst
Den danske elektronikapioneren Else Marie Pade laga noko av den mest spanande og nyskapande musikken i Skandinavia på 1950- og 60-talet.
Else Marie Pade i studio i 1962.
Det er langt imellom dei gongene eg vert så oppteken av ein komponist eg aldri har høyrt før, som eg vart av Else Marie Pade no nyleg. Eg fekk meg ei openberring på biltur ytst i Hardanger for nokre veker sidan, på snirklete veger i ausande regnvêr langs ein passande tåkelagd, men samstundes merkeleg lysande fjord. Med albumet Face It på bilstereoen fekk eg ei musikalsk oppleving eg ikkje har hatt tidlegare, men samstundes var ho så underleg kjend. Med Pades musique concrete-meisterverk Symphonie magnétophonique på full guffe kjendest det som å vere til stades i den høgst realistiske draumen til eit anna menneske eller i ein abstrakt film – røyndomsfjernt og -nært på same tid. Knallhardt med tanke på uttrykk og lyd, men med organisk nærleik og varme i forma på same tid. Dei omarbeidde lydane i stykket tar ein med gjennom eit døgn med storbyliv, gjerne vrengd, filtrert på ulike måtar, nokre gonger køyrd baklengs, alt tilpassa i ein stor musikalsk heilskap.
Lytteevne
Else Marie Pade (1924–2016) vart fødd og oppvaksen i Århus og seinare utdanna ved Det Kongelege Danske Musikkonservatorium i København. Ho var mykje sjuk då ho var lita, og gjennom lange opphald i sjukesenga utvikla ho heilt eigne evner til lytting, og ei sterk interesse for musikk og lyd generelt.
Under krigen var ho aktiv i motstandsrørsla, og ho vart arrestert av Gestapo for spionasje i 1944. Ho vart fengsla i Førslev fengselsleir, og det var her ho, i mangel av andre stimuli, komponerte dei fyrste stykka for piano og song.
Seinare vart ho elev av den franske komponisten Pierre Schaeffer. Tilknytt dansk radio fekk ho i løpet av 1950-talet tilgang til alt av moderne elektronisk utstyr og teknisk ekspertise.
Verka hennar vart fyrst tilgjengelege i 2001 og utover, då ein del av musikken vart utgjeven på CD. Til då hadde det meste vore gøymt vekk i bandarkiva i Danmarks Radio, der ho også hadde jobb som produsent i åra 1954–1970.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
