Henrik Ibsen var, som vi veit, ein stor diktar (1828–1906), som til liks med Franz Kafka og James Joyce aldri fekk Nobelprisen. Han er verdskjend som dramatikar og har skapt figurar som Hedda Gabler og Terje Vigen i tekstar anten utan enderim, eller tekstar med.

Som lyrikar skreiv han dikt sporadisk gjennom heile livet, men berre éi diktsamling vart gjeven ut: Digte, som kom i 1871. Vigdis Ystad gav i 1991 ut ei større og fyllestgjerande utgåve: Dikt av Henrik Ibsen, som Bokklubbens Lyrikkvenner stod for. Det er ho som har valt ut dagens tekst, henta frå slutten av Peer Gynt.

For all del finst det dikt av Ibsen som er vortne allment kjende: «Borte!», med slutt­strofa «Det var en fest kun, –/ før natten den sorte;/ hun var en gjest kun, –/ og nu er hun borte.» Og livsprogrammet til diktaren: «Å leve er – krig med trolle/ i hjertets og hjernens hvelv./ Å dikte, – det er å holde/ dommedag over seg selv.» Eller Henrik Ibsens eige resymé: «Mot snelandets hytter/ fra solstrandens kratt/ red hjemløs en rytter/ hver eneste natt –//Nyss steg han av hesten,/ fant åpen hver dør –/ kunne hjemløse gjesten/ kanskje kommet litt før?»

Om dagens tekst står det at Peer «kaster sin hatt på veien og river seg i håret. Efterhånden faller der en stillhet over ham.» Ein les sjølvinnsikta til Peer som svar på Knappestøyparens: «Du var nu etlet til en blinkende knapp/ på verdensvesten; men hempen glapp;/ og derfor skal du i vrakgods-­kassen».

Ingen lesande nordmann stiller seg likegyldig til Ibsen. Trass i imponerande stykke som Gengangere (1871) og Vild­anden (1884) – det er Peer Gynt (1867) vi ikkje kan klara oss utan, hans einaste stykke med shakespearske kvalitetar.

Jan Erik Vold

Så usigelig fattig kan en sjel da gå
tilbake til intet i det tåkete grå.
Du deilige jord, vær ikke vred
at jeg trampet ditt gress til ingen nytte.
Du deilige sol, du har sløset med
dine lysende stenk i en folketom hytte.
Der satt ingen der inne å varme og stemme; –
eieren, sier de, var aldri hjemme.
Deilige sol og deilige jord,
I var dumme at I bar og lyste for min mor.
Ånden er karrig og naturen ødsel.
Det er dyrt å bøte med livet for sin fødsel. –
Jeg vil oppad, høyt, på den bratteste tinde;
jeg vil ennu en gang se solen rinne,
stirre meg trett på det lovede land,
se å få snedyngen over meg kavet;
de kan skrive derover: «her er ingen begravet»;
og bakefter, – siden –! La det gå som det kan.

Henrik Ibsen

(Frå Peer Gynt, akt 5)