Erik Bye (1926–2004), fødd i Brooklyn i New York, var ein nasjonal hovding som etter fleire år som journalist i USA og England stod fram som ein leiande TV-personlegdom hos oss. Han hadde faste laurdagsprogram i fjernsynet, der han fokuserte på utesiglarane, indianarane, norskamerikanarane, dei forfordelte i samfunnet – han vart riddar av St. Olavs Orden i 1978. I tillegg til mykje anna ærevising han fekk.

Han var son av operasongaren Erik Ole Bye – og songen følgde han heile livet, ofte i samarbeid med pianisten og komponisten Willy Andresen. Den siste omfattande turneen deira var var så seint som i 2002. Rundt tjue platealbum er spelte inn. «Vårherres klinkekule» vart lansert på Gammel er min fjord (1974), med melodi av Finn Ludt – songen finst på YouTube.

Klinkekule er ei lita kule av glas eller porselen. Songen seier: «solen tente lyn i farget glass» (strofe 2); «Den lille blå!» (strofe 6). Kloden vår er blå, som vi hugsar frå dei første fotografia frå måneferda i 1969.

På Bjørnsonfestivalen 2017 vart «Vårherres klinkekule» kåra til «Norges beste sangtekst etter 1945». Her er han sitert etter diktsamlinga Fløyterens hjerte (1993). Munnspill under åpen himmel (1966) og Spinn mitt hjul (1971) er sjølvbiografiske prosabøker. Det finst to biografiar om han – Arvid Bryne skreiv Hildringstimen (2001), Asbjørn Bakke skreiv Erik Bye (2017).

Erik Bye hadde ei levande røyst og ein direkte kontakt med salen, der publikum (liksom) vart dregne inn i sceneframføringa hans. «Vårherres klinkekule» syner korleis Erik Bye kunne utarbeide ein tekst, når først utgangspunktet var der. Dette er neppe modernisme, men det er heller ikkje gamaldags. Vår utsette klode er eit levande tema hjå Erik Bye.

Jan Erik Vold

Vårherres klinkekule

Jeg drømte at Vårherre var en pode
med reven brok og skrubbsår på hver legg.
Jeg så ham klinke kule med vår klode
i muntre sprett mot universets vegg.

Han klinket, han var glad og det var sommer
og solen tente lyn i farget glass.
Og tusen kloder rislet fra hans lommer
for i Vårherres lommer er det plass.

Og klodene fikk danse, sveve, trille
til glede for hans hjerte og hans syn.
Så ble han distrahert, og glemte spillet:
En sommerfugl strøk vingen mot hans bryn!

Å for en dag å fange sommerfugler!
Det vakreste av alt han hadde skapt.
På marken lå Vårherres klinkekuler
og følte seg alene og fortapt.

Omsider kom han, trett som alle poder
når det er kveld og leken har vært sen.
Han lå på kne og samlet sine kloder.
Da så han at han hadde mistet en.

«Den lille blå! Den minste av dem alle!»
Han lette under gress og sten og hekk.
«Og den som var så blank i solefallet!»
Men mørket kom, og kulen – den var vekk.

Det var vår egen Jord som var blitt borte,
og marken lå der nattekald og våt.
Og Gud gikk hjem og hutret i sin skjorte.
Men jeg kan ikke minnes om han gråt.

Og vi som av den lille jord er båren
og tror at intet teller uten den,
får drømme at Han leter mer i morgen
og håpe at Han finner oss igjen.

Erik Bye