Ljoset frå Moldova
Svetusjkin var ein djup teoretikar frå Tsjebanenko-skulen.
Etter Tsjebanenko på 1980-talet og Bologan på 1990-talet kom Dmitrij Svetusjkin som ei ny kraft i Moldova i det nye tusenåret.
Foto: Andreas Kontokanis / Wikimedia Commons
I august 1991 gjekk verda frå i går mot slutten med eit siste kupp mot Gorbatsjov frå gamalkommunistane. Eg var 20 år og deltok i junior-VM i Romania, landet som halvtanna år tidlegare hadde avretta diktatoren Ceauşescu. Eg fekk god kontakt med sovjetaren Viorel Bologan, som slo meg i Rossolimo-varianten i siciliansk og lærte meg bannskap på russisk.
Året etter, då Sovjetunionen var oppløyst, vart det klart at den nye venen min kom frå det vesle nabolandet til Romania, altså Moldova, og var elev av Vjatsjelav Tsjebanenko (1942–1997). Rossolimo-varianten var eit av kjenneteikna til Tsjebanenko, meisterhjernen i moldovisk sjakk. Eg byrja sjølv å spela Tsjebanenko-varianten i slavisk forsvar (4…a6), ei openberring i opningsteorien moldovarane hadde gøymt bak jarnteppet.
Det skulle koma meir frå landet med 2,5 millionar innbyggjarar. I sjakk-OL i 1992 var unge Bologan på fyrstebord for den vesle debutanten. I Tromsø-OL i 2014 var Bologan framleis på fyrstebord, men no var det 34 år gamle Dmitrij Svetusjkin på andrebord som stal showet med 8 av 9 poeng og ein ratingprestasjon på Carlsen-nivå, 2809.
Svetusjkin var ein djup teoretikar frå Tsjebanenko-skulen. I 2013 skreiv han boka The Ultimate Anti-Grünfeld: A Sämisch Repertoire. Svetusjkin var ein intellektuell som las alt i russisk litteratur, særleg avantgardeforfattarar på 1920-talet som Daniil Kharms. Men aller best likte han eksilforfattaren Sergej Dovlatov frå 1980-talet (ein gjengangar i spalta mi).
Svetusjkin lærte seg tysk for å kunna lesa poeten Heinrich Heine i original. Moldovaren var ortodoks kristen, men studerte hebraisk og visste «alt» om jødisk metafysikk og mystisisme, fortel stormeister Ilja Smirin frå Israel.
Svetusjkin ignorerte heller ikkje kroppen. Han var ulik alle andre sjakkstormeistrar. Han sprang maraton og ekstremkonkurransen «Ironman 70.3» – ein triatlon med 1,9 km symjing, 90 km sykkel og 21,1 km springing.
Svetusjkin var smålåten, men munter, ironisk og venleg, eit ljost sinn (namnet hans tyder «ljos» på russisk). Det kom som eit sjokk for sjakkvenene verda over då han under pandemien, den 4. september 2020, kasta seg ut frå sjette etasje, berre 40 år gamal.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
I august 1991 gjekk verda frå i går mot slutten med eit siste kupp mot Gorbatsjov frå gamalkommunistane. Eg var 20 år og deltok i junior-VM i Romania, landet som halvtanna år tidlegare hadde avretta diktatoren Ceauşescu. Eg fekk god kontakt med sovjetaren Viorel Bologan, som slo meg i Rossolimo-varianten i siciliansk og lærte meg bannskap på russisk.
Året etter, då Sovjetunionen var oppløyst, vart det klart at den nye venen min kom frå det vesle nabolandet til Romania, altså Moldova, og var elev av Vjatsjelav Tsjebanenko (1942–1997). Rossolimo-varianten var eit av kjenneteikna til Tsjebanenko, meisterhjernen i moldovisk sjakk. Eg byrja sjølv å spela Tsjebanenko-varianten i slavisk forsvar (4…a6), ei openberring i opningsteorien moldovarane hadde gøymt bak jarnteppet.
Det skulle koma meir frå landet med 2,5 millionar innbyggjarar. I sjakk-OL i 1992 var unge Bologan på fyrstebord for den vesle debutanten. I Tromsø-OL i 2014 var Bologan framleis på fyrstebord, men no var det 34 år gamle Dmitrij Svetusjkin på andrebord som stal showet med 8 av 9 poeng og ein ratingprestasjon på Carlsen-nivå, 2809.
Svetusjkin var ein djup teoretikar frå Tsjebanenko-skulen. I 2013 skreiv han boka The Ultimate Anti-Grünfeld: A Sämisch Repertoire. Svetusjkin var ein intellektuell som las alt i russisk litteratur, særleg avantgardeforfattarar på 1920-talet som Daniil Kharms. Men aller best likte han eksilforfattaren Sergej Dovlatov frå 1980-talet (ein gjengangar i spalta mi).
Svetusjkin lærte seg tysk for å kunna lesa poeten Heinrich Heine i original. Moldovaren var ortodoks kristen, men studerte hebraisk og visste «alt» om jødisk metafysikk og mystisisme, fortel stormeister Ilja Smirin frå Israel.
Svetusjkin ignorerte heller ikkje kroppen. Han var ulik alle andre sjakkstormeistrar. Han sprang maraton og ekstremkonkurransen «Ironman 70.3» – ein triatlon med 1,9 km symjing, 90 km sykkel og 21,1 km springing.
Svetusjkin var smålåten, men munter, ironisk og venleg, eit ljost sinn (namnet hans tyder «ljos» på russisk). Det kom som eit sjokk for sjakkvenene verda over då han under pandemien, den 4. september 2020, kasta seg ut frå sjette etasje, berre 40 år gamal.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Foto via Wikipedia Commons
«Ørjasæter var fyrst god ven med diktarbroren sin frå Gudbrandsdalen, men så fekk han høyre ting om Aukrust som skar han 'gjenom hjarte som eit tvieggja sverd'.»
Han heitte John Guillot, men skifta namn til Johnnie Allan og blei pub-rockar.
Arkivet: For tida framstår ikkje USA som det lova landet, men hausten for 50 år sidan var Elvis Presley på hitlistene i USA og England med «Promised Land»
Mogleg trasé for jarnbane mellom Narvik eller Bjørnfjell til Tromsø.
«Tanken om å realisera tog til Tromsø gjennom Sverige er på ingen måte ny.»
Daniel Sommer, Johannes Lundberg og Arve Henriksen.
Foto: Kristin Lidell
Fint nordisk samarbeid
Her er det ikkje spor av langhalm.
Polakkane er skumle bridgespelarar. Her frå avslutningsseremonien under World Bridge Games i Buenos Aires nyleg.
Foto: Poli Zolto / World Bridge Federation
Dąbrowskis masurka
For to veker sidan vann Polen gull i det som uformelt blir kalla bridgens olympiade, i Buenos Aires.
Papiravisa