Noko av det geniale med Dovlatov var at han lukkast i å kombinera det sovjetiske med det ikkje-sovjetiske.
Ironiske russarar. Sergej Dovlatov (1941–1990) og Semjon Zunik (1950–2014).
Eg plar seia at den russiskspråklege favorittforfattaren min er Sergej Dovlatov, men det er berre noko eg seier av di nesten ingen har høyrt om han. Dovlatov var emigrant og skreiv med eit skeivt blikk på sovjetsamfunnet. Han skreiv kort og stilsikkert, men det var lite sjakk i stubbane hans. Eit intervju frå 2011 med ein annan emigrantforfattar, Alexander Genis, har den tillokkande tittelen «Kvifor Dovlatov ikkje lika sjakk».
Genis seier som sant er, at Dovlatov var den siste «klassikaren» i russisk litteratur. Noko av det geniale med Dovlatov var at han lukkast i å kombinera det sovjetiske med det ikkje-sovjetiske, utan å vera primitivt anti-sovjetisk. Livet er ikkje svart-kvitt, men det er for lett å seia at det er difor han ikkje lika sjakk. «Han lika heller ikkje fisk», sa Genis. «Dovlatov mislika alt som ikkje var litteratur. Tanken på å spela sjakk irriterte han, eit idiotisk tidtrøyte når ein i staden kan lesa, skriva og drikka.»
Den andre favorittforfattaren min er verkeleg ukjend. Semjon Zunik skreiv òg stutte setningar i stutte forteljingar, fulle av aforismar og ironisk distanse. Zunik var sjakkspelar og skreiv for det meste om sjakk.
Zunik, som Dovlatov, nytta eg-forma, ein slags røyndomslitteratur. Korleis kan ein skilja mellom gode og dårlege menneske? spurde Zunik. Svaret hans, i ein karakteristisk stubb, var noko Dovlatov òg kunne ha formulert (om Dovlatov ikkje hadde hata sjakk).
«‘Anatolij Karpov er eit dårleg menneske’, sa ein sjakkmeister frå Moskva. ‘Kvifor det?’ spurde eg [Zunik]. ‘Eg skulle møta Karpov i ei turnering. Guten var berre femten år gamal og hadde med mor si. Ho kom bort til meg før partiet og bad meg spela remis mot sonen. ‘Ikkje noko problem’, sa eg, og partiet vart remis. Ho gav meg ei flaske. Eg trudde eg skulle få to. Ikkje ville ho drikka med meg heller. Kva slags menneske kan sonen vera med ei slik mor?’»
Dovlatov og Zunik var ikkje politiske forfattarar. Men Zunik fekk sagt frå i 2014, like før han døydde i Moskva: «Det er meiningsløyst å høyra på Putins fagre ord. Han lyg alltid. Det er ein vane han har utvikla. Han bryr seg ikkje om russarar, noko han syner i praksis gong på gong. Fylgjene av annekteringa [av Krym] vert katastrofale ikkje berre for Ukraina, men for Russland òg. For å seia det kort.»
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg plar seia at den russiskspråklege favorittforfattaren min er Sergej Dovlatov, men det er berre noko eg seier av di nesten ingen har høyrt om han. Dovlatov var emigrant og skreiv med eit skeivt blikk på sovjetsamfunnet. Han skreiv kort og stilsikkert, men det var lite sjakk i stubbane hans. Eit intervju frå 2011 med ein annan emigrantforfattar, Alexander Genis, har den tillokkande tittelen «Kvifor Dovlatov ikkje lika sjakk».
Genis seier som sant er, at Dovlatov var den siste «klassikaren» i russisk litteratur. Noko av det geniale med Dovlatov var at han lukkast i å kombinera det sovjetiske med det ikkje-sovjetiske, utan å vera primitivt anti-sovjetisk. Livet er ikkje svart-kvitt, men det er for lett å seia at det er difor han ikkje lika sjakk. «Han lika heller ikkje fisk», sa Genis. «Dovlatov mislika alt som ikkje var litteratur. Tanken på å spela sjakk irriterte han, eit idiotisk tidtrøyte når ein i staden kan lesa, skriva og drikka.»
Den andre favorittforfattaren min er verkeleg ukjend. Semjon Zunik skreiv òg stutte setningar i stutte forteljingar, fulle av aforismar og ironisk distanse. Zunik var sjakkspelar og skreiv for det meste om sjakk.
Zunik, som Dovlatov, nytta eg-forma, ein slags røyndomslitteratur. Korleis kan ein skilja mellom gode og dårlege menneske? spurde Zunik. Svaret hans, i ein karakteristisk stubb, var noko Dovlatov òg kunne ha formulert (om Dovlatov ikkje hadde hata sjakk).
«‘Anatolij Karpov er eit dårleg menneske’, sa ein sjakkmeister frå Moskva. ‘Kvifor det?’ spurde eg [Zunik]. ‘Eg skulle møta Karpov i ei turnering. Guten var berre femten år gamal og hadde med mor si. Ho kom bort til meg før partiet og bad meg spela remis mot sonen. ‘Ikkje noko problem’, sa eg, og partiet vart remis. Ho gav meg ei flaske. Eg trudde eg skulle få to. Ikkje ville ho drikka med meg heller. Kva slags menneske kan sonen vera med ei slik mor?’»
Dovlatov og Zunik var ikkje politiske forfattarar. Men Zunik fekk sagt frå i 2014, like før han døydde i Moskva: «Det er meiningsløyst å høyra på Putins fagre ord. Han lyg alltid. Det er ein vane han har utvikla. Han bryr seg ikkje om russarar, noko han syner i praksis gong på gong. Fylgjene av annekteringa [av Krym] vert katastrofale ikkje berre for Ukraina, men for Russland òg. For å seia det kort.»
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.
Papiravisa