Noveller

Cathrine Knudsen:

Kvinner jeg ikke har kjent

Pelikanen forlag

Cathrine Knudsen har tidlegare gitt ut sju romanar. Årets utgiving, Kvinner jeg ikke har kjent, er ei novellesamling, og eg klør meg i hovudet over sjangernemninga. Dei ti novellene tar for seg likt og ulikt, og då meiner eg heilt konkret noko som er likt, og noko som er ulikt.

Det er stor forskjell på tekstar om å dra med Aeroflot på ei bokstaveleg tala fengslande reise, om ein førstereisprostituert, om ein nedlagd minkfarm, om å vere ein profesjonell vakar over døyande menneske eller om ein The Cure-konsert i Drammenshallen ein ikkje har gått på. Samstundes har fleire av novellene drammensområdet som fellesnemnar. Å vende tilbake til heimtraktene går også igjen. Å kjenne seg utsett, eller forfølgd av nokon eller noko, går igjen. Personar vi møter i ei novelle, kan gjenoppstå i ei anna. Slik sett kan samlinga seiast å vere komponert som variasjonar over tema.

«Det finst mykje mellom linjene, men eg blir aldri interessert i linjene.»

Kva er noveller?

Det eg stussar på, er nemninga «noveller». Dei framstår meir som utsnitt av tilvære, situasjonar, filma frå eit vilkårleg tidspunkt til eit anna. Som om nokon skulle traske inn i livet mitt ein torsdag, trykke på play og rec. og så skru av kameraet fordi batteriet var tomt.

Noveller treng ikkje vere skrudde saman som vi lærte på skulen: med hovud, kropp og hale («fisken»). Men dei bør ha ein indre logikk, eit ibuande spenn, som oppbygd og avslutta tekst. Knudsens tekstar har verken hovud eller hale, dei er mest fiskar som sym litt hit og dit. Her er assosiasjonar og tankesprang, tilbakeblikk og innblikk – men når ein situasjon først er lausleg etablert, skal det litt til å akseptere sprang, for sprang frå kva, nøyaktig?

springfart i spranga

I tittelnovella møter vi ei kvinne som skal hente dottera si på skulebussen. Ho ser rundt seg på terminalen, observerer andre mødrer. Ho tenker litt på det å vere klassekontakt, og valfag ho sjølv hadde i si skuletid. Så skal vi over til lokal byggehistorikk frå 60-talet og framover, litt om visningar ho har vore på, og ein episode frå eit kollektiv. Rett nok handlar mykje av dette om å bu, og om å vere einsleg mor, men eg slit med å skjøne kva relevans teksten sjølv har som byggverk.  

I «Husbåten 1994» er det tilløp til spenning, då Aeroflot sperrar passasjerar inne i ein rusten holk i gokk i påvente av neste flyging av same selskap. Nokon kjem til å rømme, gøyalt nok. Men så går teksten over i eit ubegripeleg framtidsscenario, som ikkje har noko med det føregåande å gjere, og som blir ståande i det blå.

Historia til den prostituerte i «Hotellet» kunne vore viktig, om ho blei utvikla. Tilløpa til utvikling som trass alt finst, høver best for ein roman, dei blir berre uforløyste her.

Det finst mykje mellom linjene, men eg blir aldri interessert i linjene. Om ein godtar at noveller skal bestå av noko ulmande, må linjene og ikkje-linjene stå i eit visst forhold likevel. Eg veit ikkje om det hadde hjelpt, men kunne «forteljingar» vore ei meir presis nemning? Eller berre «utsnitt»?

I heile samlinga likar eg best teksten som står utanfor, den som er trykt på innbretten. Her er det lokalinfo om utbygginga av drammensområdet og refleksjonar over flyfototradisjonen, som er både interessant og fornøyeleg, og som langt på veg oppfører seg som ein tekst som heng saman med seg sjølv.

Ingvild Bræin 

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.