Kunst
Ein femmasta fullriggar flyg over Oslo
Målarstykke, skulpturar og forteljingar fører oss gjennom fem år med naziokkupasjon fram til ei hylling av humanisme og rasjonalitet innanfor ein stor utandørskonstruksjon på toppen av Holmenkollen.
Vebjørn Sand har måla Traute Lafrenz-Page, den einaste overlevande frå den antinazistiske gruppa Den kvite rosa under den andre verdskrigen, i kunstinstallasjonen Roseslottet.
Foto: Fredrik Hagen / NTB scanpix
Det er i år 80 og 75 år sidan Nazi-Tyskland kom, torturere og tapte i Noreg. Det har sjølvsagt vorte markert, men dagens koronanedstenging har gjort at 100-årsmarkeringa for spanskesjuka har fått meir merksemd.
Men no har det vorte sommar, smittetala er på veg ned, og då har det nettopp omsider vorte opna ein minnestad for okkupasjonsåra: Om ein tek Holmenkollbanen til endestasjonen Frognerseteren, med utsyn over Oslo, kan ein gå rett inn i «Roseslottet», som det heiter, med referanse til den tyske motstandsrørsla Den kvite rosa. Det er laga av Vebjørn Sand (måleri) og broren Eimund (skulpturale former), og det er drifta av ei stifting. (Sjå Roseslottet.no.)
Men før ein tar turen, må ein ha rydda opp i fordommane sine: Er dette eit (rett nok utandørs) galleri, altså ein kunstinstitusjon, som berre viser målarstykke, så mange som cirka 100, og skulpturar, som difor vert klassifiserte som kunst ut frå ein elitistisk kunstdefinisjon? Der ein kunstteoretikar/kurator, lik ein prest, kan utfalda seg med rituelt språk og slik vert den eigentlege skaparen av verka?
Jordkunst
Moderne kunst har på mange vis sprengt seg sjølv gjennom utvikling av nye sjangrar utanfor galleriveggane. Alt i 1970-åra laga Robert Smithson utandørs jordkunst i form av ei spiralbrygge. Roseslottet, som òg er forma som ei spiralbrygge, rett nok av tre, og utan vatn, er kan henda jordkunst? Nei, jordkunst skal gje eit tilhøve til naturen, medan Roseslottet handlar om menneske og verdiar. Kva med utandørs installasjon? Til dømes Christos innpakkingar? Nei, dei handla normalt om seg sjølv og skulle berre vera barnsleg forunderlege.
Og så er det desse vanlege fordommane til folk som ikkje likar Vebjørn Sand: professor Danbolt som meiner Roseslottet er stort og støyande, flaggkommandør Børresen som meiner det er smaklaust og dekadent og plasserer Sand sjølv i forgrunnen framfor krigshistoria (slik Picasso gjorde med «Guernica»?), noko den elles smålåtne Marianne Heske, mest kjend for å frakta ei utløe til Pompidou-senteret, er samd i. Alt dette rett nok sagt før Roseslottet var ferdig.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
