Bok
Eit stykke mellomdistanse idrottshistorie
Ein folkeminnegranskar sprintar oss gjennom liv og lagnad til to brør og tida dei levde i.
Brørne Knut og Arne Kvalheim (t.v.) tok dobbelsiger på 1500 meter i friidrettslandskampen mellom Noreg og Tsjekkoslovakia på Bislett i 1970.
Foto: NTB
Thor Gotaas er utdanna folkeminnegranskar, ein kompetanse han i laupet av 21 år imponerande har omsett i produksjon av 35 bøker, av dei 17 om norsk idrott. Mange av desse er av særleg interesse for tilårskomne nostalgikarar som fryktar for å missa (folke)minnet sitt. Denne gongen har han henta fram historia om eit friidrottsbrødrepar, mellom- og etter kvart langdistanselauparane Arne og Knut Kvalheim, som dominerte i Noreg frå 1966 til 1976 (Arne) og 1982 (Knut) med til saman 26 gull, 8 sølv og 4 bronse i NM.
Kan hende er Gotaas inspirert av dagens superbrør på same distansar, Henrik, Filip og Jakob Ingebrigtsen, sjølv om dei relativt sett er på eit mykje høgare nivå, om enn ikkje der oppe som Ruud-brørne var? Kvalheim-brørne fekk aldri medaljar i store meisterskap. Så ein kan spørja om boka har interesse for andre enn den lesargruppa eg skildra ovanfor (der eg sjølv høyrer heime).
Atterreising
No veks Kvalheim-brørne opp i Etterkrigs-Noreg, slik at historia deira går føre seg innanfor den store norske historia om gjenreising på veg mot å verta verdas rikaste land. Så dette er eit første tema. Som jo burde vera interessant nok. Vi får høyra om to vanlege gutar frå eit burettslag i Grorud, der faren er jarnvegsmann og mora heimeverande, den gong innvandrarar i Groruddalen berre var frå Noreg. Men faren var aktiv laupar før krigen, og bidrog både med gen og oppmuntring, ikkje minst til det å vera allsidig, noko som gjer at dei to likevel vert uvanlege. Arne driv til dømes både med skihopp og langrenn, før han skjønar at det er ein uvanleg god mellomdistanselaupar han er.
Det andre temaet er historia om ein sentral idrottsklubb, Tjalve, som kunne sjå ut til å vera noko «finare» urban enn BUL og andre distriktsklubbar. Men det var berre utanpå, får vi høyra. Dei sosialdemokratiske Grorud-gutane fann seg godt til rette der. Ikkje minst hadde klubben gode førebilete, som Audun Boysen, med den høge panna og det lette steget, som gav bronse i OL og sølv og bronse i EM. Om Gotaas har rett i at kunstdekke gjev eit sekund betre tid per runde enn Bislett-koksen, skulle hans 1.45.9 tilsvara 1.43.9.
Det tredje temaet er utviklinga av treningsmetodar, både hos trenaren Arne Nytrø i Tjalve og utanlands, i Australia og New Zealand, men særleg i Eugene i Oregon, «Track City», i USA, på grunn av laupstradisjonane. Der vert båe brørne studentar og elevar av dei fremste trenarane i USA, som Bill Bowerman, ein grunnleggjar av Nike, og Bill Dellinger. Bowerman var dessutan han som sette i gang joggebølgja, inspirert av den nyzealandske trenaren Arthur Lydiard, som hadde trena Hallberg og Snell til gull i 1960. Her høyrer vi mykje om ulike treningsmetodar: intervall eller langkjøring, på bane eller i sand, og ikkje minst restitusjon og akillesskadar. Vi får òg mange utsnitt frå kvalheimbrørnes treningsdagbøker. Ein kan undra seg om ein i dag, det vil seia Team Ingebrigtsen, har kome fram til ein annan fasit enn den gongen. Uansett får vi høyre mykje interessant, også menneskeleg, om mange av dei store lauparane på den tida. Ikkje minst om treningskameraten Steve Prefontaine som køyrde seg i hel like før Montreal-OL.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
