Drama

Regi: Sara Margrethe Oskal

Tundraens voktere (orig. tittel: Eallogierdu)

Med: Risten Anine Gaup, Nils Ailu Kemi, Berit Ánne Oskal Kemi

Då samiske, Oslo-baserte Lena (Gaup) kjem tilbake til bygda for å jobba med kunsten sin, møter ho ein vegg av skepsis og motvilje. Den einaste som møter ho med ope sinn, er reindrivaren Máhtte (N. Kemi). Det gjer derimot på ingen måte mater familias, Gáren (B. Kemi).

Klisjeane

Kor mange klassiske kjærleikshistorier på film kjenner du til der hovudpersonane er samiske? Ikkje mange, vil eg tru. Difor er det ein forfriskande tanke at samisk er så etablert at ein kan laga romantisk drama med berre samisktalande personar. Det er synd at mykje av det samiske kjennest påklistra – på bussen durar samisk radio, på puben blir det spela samisk teknomusikk når det ikkje er joikekonkurranse, og norsk er fråverande, utanom hos den vesle sonen Jonas Anta, som snakkar uovertydande austlandsk før han tek til morsmålet.

Skodespelet er heller ikkje overtydande, noko som kan koma av manus så vel som av dei som framfører det. Regissør og manusforfattar Sara Margrethe Oskal har tydd til vel mange klisjear, både i tematikk, i dialog og i klipp. Når Lena joikar på puben og scena blir kryssklipt med reinsdyr i snøen, vippar det over i komisk symbolikk.

«Eg set verkeleg stor pris på å sjå meir samisk i film.»

Brit Aksnes om Tundraens voktere

Búres, samisk film

Eg set verkeleg stor pris på å sjå meir samisk i film, og det er bra at alt ikkje treng det triste, dels valdelege, dels aksjonistiske bakteppet som historia automatisk inneber for det samiske folket (tenk Kautokeino-opprøret (2008), Veiviseren (1987) eller fjorårets Ellos eatnu/La elva leve). I Tundraens voktere går kritikken på haldningar og innstillingar til kva som er korrekt kutyme blant dei samiske sjølv.

Eg får inntrykk av at berre etablert handverk er innanfor, det er null rom for dei meir utfordrande bileta som Lena lagar (eigentleg laga av kunstnaren Máret Ánne Sara). Eg veit ikkje om det finst eit samisk ord for jantelov, men ho regjerer i alle fall her.

Om machokulturen og presset på tradisjonar er så framtredande som det kjem fram i filmen, er det absolutt på høg tid at ein påpeikar desse problemstillingane. Då er det synd at kjærleikshistoria verkar tynn og lite truverdig – at begge hovudpersonane er pene og attraktive, gjer ikkje at kjemien dermed automatisk er på plass. Tundraens voktere blir for mykje politikk og for lite romantikk.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast film­meldar i Dag og Tid.