JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

FilmMeldingar

Kva er det vi ikkje må vite?

Kor lenge skal den norske staten halde misgjerningane sine skjulte?

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Regissør Lena-Christin Kalle tek føre seg behandlinga av dei såkalla «tyskarjentene».

Regissør Lena-Christin Kalle tek føre seg behandlinga av dei såkalla «tyskarjentene».

Foto frå filmen

Regissør Lena-Christin Kalle tek føre seg behandlinga av dei såkalla «tyskarjentene».

Regissør Lena-Christin Kalle tek føre seg behandlinga av dei såkalla «tyskarjentene».

Foto frå filmen

2831
20241025
2831
20241025

Glimt frå den 25. filmfestivalen

Den 25. utgåva av Bergen internasjonale filmfestival er gjennomført. Blant dei over 120 filmane publikum har kunna velja mellom, presenterer vi tre som kvar på sitt vis fortel noko om føresetnadane for verda og tida vi lever i.

Dokumentar

Regi: Lena-Christin Kalle

De rettsløse

BIFF

Vi blir aldri ferdige med krigshistoria. Då er det godt at somme tek føre seg etterspelet, som inneheld skamplettar det helst ikkje skal snakkast om. Rett nok har det vore skrive litt om dei såkalla «tyskarjentene», men detaljar om korleis staten behandla desse kvinnene etter krigen, er 80 år seinare framleis klausulerte i norske arkiv. Visstnok  av omsyn til etterkommarane, men mest truleg for å beskytte dei offentlege overgriparane og hindre at ålmenta får kunnskap om det som skjedde.

Innsynsavslag

Lena-Christin Kalle og produksjonsselskapet Aldeles har fått avslag på avslag på søknader om innsyn. Kalle oppdaga at nestkommanderande på den største interneringsleiren for desse kvinnene hadde teke vare på arkivet. Då Riksarkivet skjøna kva det inneheldt, klausulerte dei det for hundre år.

Ingen veit kor mange titusen norske kvinner som blei stempla som «tyskartøser» eller prostituerte etter frigjeringa, ei heller kor mange som på ulike vis blei straffa. Ikkje berre av gatejustisen, i form av skamklipping til offentleg forlysting, men endå hardare av staten, sjølve garantisten for rettstryggleik. Over heile landet blei dei arresterte og internerte. Det gjaldt ikkje berre dei som hadde vore kjærastar med tyske soldatar; det kunne vere nok til å bli angitt at dei hadde smilt til fienden eller gått på kino med ein av dei. Då var det annleis med brakkebaronane, som hadde tent grovt på å samarbeide med okkupanten. Dei slapp unna.

Rettslause

Rettslause var dei alle, statens folk ville ikkje innsjå kva for overgrep dei gjorde seg skuldige i. Over 4000 kvinner blei heilt utan lov og dom fråtekne statsborgarskapen og deporterte til eit sundbomba Tyskland. Tusenvis av kvinner kjende seg forfølgde i så å seie heile sitt liv. Mange hundre internerte blei utgreidde for sinnssjukdom og erklærte for meir eller mindre åndssvake av ein psykiater som truleg skulle vore bura inne.

Dei få gjenlevande tidsvitna som er intervjua i filmen, synte absolutt ingen teikn på sinnssjukdom av noko slag. Då Erna Solberg i 2018 skulle be om orsaking på vegner av staten, var ho engsteleg for at ho skulle komme til å be nokon om orsaking som ikkje fortente det. Fy flate!

De rettsløse er ein sterk, vellaga og viktig film, som kjem på kino i januar

Jan H. Landro

Les også:

«Verdas ròtenskap» (melding av Soundtrack to a Coup D'Etat, regi: Johan Grimonprez)

«Når dei rike stel» (melding av Dahomey, regi: Mati Diop)

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Glimt frå den 25. filmfestivalen

Den 25. utgåva av Bergen internasjonale filmfestival er gjennomført. Blant dei over 120 filmane publikum har kunna velja mellom, presenterer vi tre som kvar på sitt vis fortel noko om føresetnadane for verda og tida vi lever i.

Dokumentar

Regi: Lena-Christin Kalle

De rettsløse

BIFF

Vi blir aldri ferdige med krigshistoria. Då er det godt at somme tek føre seg etterspelet, som inneheld skamplettar det helst ikkje skal snakkast om. Rett nok har det vore skrive litt om dei såkalla «tyskarjentene», men detaljar om korleis staten behandla desse kvinnene etter krigen, er 80 år seinare framleis klausulerte i norske arkiv. Visstnok  av omsyn til etterkommarane, men mest truleg for å beskytte dei offentlege overgriparane og hindre at ålmenta får kunnskap om det som skjedde.

Innsynsavslag

Lena-Christin Kalle og produksjonsselskapet Aldeles har fått avslag på avslag på søknader om innsyn. Kalle oppdaga at nestkommanderande på den største interneringsleiren for desse kvinnene hadde teke vare på arkivet. Då Riksarkivet skjøna kva det inneheldt, klausulerte dei det for hundre år.

Ingen veit kor mange titusen norske kvinner som blei stempla som «tyskartøser» eller prostituerte etter frigjeringa, ei heller kor mange som på ulike vis blei straffa. Ikkje berre av gatejustisen, i form av skamklipping til offentleg forlysting, men endå hardare av staten, sjølve garantisten for rettstryggleik. Over heile landet blei dei arresterte og internerte. Det gjaldt ikkje berre dei som hadde vore kjærastar med tyske soldatar; det kunne vere nok til å bli angitt at dei hadde smilt til fienden eller gått på kino med ein av dei. Då var det annleis med brakkebaronane, som hadde tent grovt på å samarbeide med okkupanten. Dei slapp unna.

Rettslause

Rettslause var dei alle, statens folk ville ikkje innsjå kva for overgrep dei gjorde seg skuldige i. Over 4000 kvinner blei heilt utan lov og dom fråtekne statsborgarskapen og deporterte til eit sundbomba Tyskland. Tusenvis av kvinner kjende seg forfølgde i så å seie heile sitt liv. Mange hundre internerte blei utgreidde for sinnssjukdom og erklærte for meir eller mindre åndssvake av ein psykiater som truleg skulle vore bura inne.

Dei få gjenlevande tidsvitna som er intervjua i filmen, synte absolutt ingen teikn på sinnssjukdom av noko slag. Då Erna Solberg i 2018 skulle be om orsaking på vegner av staten, var ho engsteleg for at ho skulle komme til å be nokon om orsaking som ikkje fortente det. Fy flate!

De rettsløse er ein sterk, vellaga og viktig film, som kjem på kino i januar

Jan H. Landro

Les også:

«Verdas ròtenskap» (melding av Soundtrack to a Coup D'Etat, regi: Johan Grimonprez)

«Når dei rike stel» (melding av Dahomey, regi: Mati Diop)

Emneknaggar

Fleire artiklar

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Foto: Ukrainian online sales

KrigSamfunn
Andrej Kurkov

Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

 James Rebanks på Lillehammer sist veke.

James Rebanks på Lillehammer sist veke.

Foto: Morten A. Strøksnes

Feature
Morten A. Strøksnes

Ein mann for alle årstider

LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø
Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis