«For i bakvendtland, der kan alt gå an»
Øystein Kvamme Skjæveland skriv om eit skulesystem der lærarar vert underordna elevar – og byråkratar.
Elevar frå ei anna tid på Hauketo skule i Oslo i 1959.
Foto: Aage Storløkken / NTB scanpix
Lytt til artikkelen:
Forfattaren av denne boka har ein CV som gjev god bakgrunn for eigne meiningar: Han har vore rektor ved tre vidaregåande skular i Oslo, og han har undervist i engelsk, tysk og fransk, noko han gjorde til han vart pensjonist i 2012, 68 år gamal. Vel, så han er gamal, nett som denne meldaren, og meiner at alt var mykje betre før, nett som denne meldaren? Vi har båe gått på det som heitte gymnas, i ei tid då eit mindre, og difor meir motivert og flinkare utval av årskullet, sleppte til.
Men så kom 68-opprøret, som var eit opprør mot (patriarkalske) autoritetar og innbilt kadaverdisiplin, og som først og fremst vann fram i utdanningssektoren. Forfattaren fortel at då han byrja på Berg Gymnas i 1975, jobba snikkarar med å fjerna det gamaldagse og autoritære podiet der lektoren stod og såg ned på elevane, eit konkret uttrykk for nedbygging av autoritetar. Lektorane forfattarane og eg hadde, hadde på seg dress og slips, medan 68-lærarane var langhåra og gjekk med hippieklede, nett slik som elevane.
Allmennskule
I 1979 vart myndigalderen senka til 18 år, slik at elevane på vidaregåande skule vart juridisk likestilte med lærarane. I takt med det kom det stadig nye læreplanar som flytta undervisningsfokuset frå lærarforelesingar til gruppearbeid og såkalla ansvar for eiga læring. Elevane fekk stadig fleire rettar, mellom anna fekk alle rett til vidaregåande utdanning. Det gamle elitegymnaset vart erstatta med ein allmennskule, fylt av mindre motiverte elevar som takka dei velmeinande sekstiåttarane med disiplinsamanbrot i klassene – skildra av lektor Simon Malkenes i ei Dagsnytt 18-sending og i boka Bak fasaden i Osloskolen, om tilhøva ved Ulsrud vidaregåande skule i Oslo.
Dinest fortel forfattaren om korleis rektorrolla vart endra: frå å vera ei sjølvstendig rolle, med opne linjer til kollegaer og overordna, til å verta eit lydig styringsorgan for skuleetaten. Til gjengjeld fekk rektor makt til å styra nedover gjennom tilsettingar og ekstra lønsmiddel. Skulen vart omdanna til ei bedrift som skal produsera profitt i form av karakterar, noko som skal oppnåast gjennom streng målstyring, der hovudmålet i læreplanane vert brote ned «i et svimlende antall delmål. I noen fag opererer man med over 100».
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
