Bok
Frå helvete til velferdsstat
Ei aktuell og grundig, om ikkje heilt objektiv bok om den store religiøse innsovninga i kongeriket Noreg.
Religionssosiologen Pål Repstad har skrive ei bok som «undersøker vekselspillet mellom religiøst liv og samfunnslivet generelt, hvordan samfunnet påvirker religionen, og hvordan religionen påvirker samfunnet» i Noreg dei siste 50 åra. Det er ei bok som treffer tida godt. Forlaget vonar det kan verta ei pensumbok, men ho har større allmenn interesse. Det kan forlag og forfattar takka framveksten av ein ny religion i Noreg, nemleg islam.
Eg ville tru at utan islam ville den utviklinga som Repstad finn i dei ulike kristne kyrkjene, likevel stort sett ha gått føre seg, men stillare og med mindre merksemd. No tydeleggjer konfliktane kring islam på nytt sentrale verdiar som toleranse, ytringsfridom og religionsfridom, etter at vi i samband med handsaminga av kristendom for det meste har etablert semje om dei. Vi hadde gjort oss ferdig med blasfemisk krenking lenge før islam kom til landet: Øverland vart tiltalt og frikjend i 1933.
Einskildtrendar
Det Repstad gjer, er å studera einskildtrendar i denne utviklinga. Med trend meiner han ikkje ein overflatisk mote, men «en vedvarende tendens over tid, en strømning som kan være mer eller mindre sterk». Til slutt ser han på korleis trendane samverkar. Kanskje mest kontroversielt meiner han at dei trendane han har funne, gjer seg gjeldande i alle dei religiøse tradisjonane vi finn i Noreg. Han reflekterer òg over drivkreftene bak trendane.
Det er likevel tydeleg at trendane berre kan skiljast frå kvarandre gjennom abstraksjon, og dei påverkar kvarandre heile tida. Dessutan er trendane ikkje heilt likestilte: Sekulariseringstrenden må vel vera den overordna og viktigaste trenden. Men her er Repstad meir nyansert enn vi andre. Vi ser vel på sekularisering som at religionar får mindre politisk og kulturell makt, det Repstad kallar samfunnsmessig sekularisering, til dømes at statskyrkja no er avskaffa. Medan Repstad dessutan skil mellom sekularisering på individnivå, som vel er det same som ein overgang frå konservativ til liberal teologi, og intern sekularisering: at religiøse organisasjonar legg mindre vekt på det hisidige til fordel for til dømes klima og innvandring. Luther avskaffa skirselden, Schjelderup helvete, medan paradiset er omgjort til ein CO2-fri velferdsstat.
Inne i denne veven finn Repstad fleire trendtrådar. Privatisering: at religionen trekkjer seg ut av det offentlege og berre vert ein del av individets indre liv. Individualisering og subjektivisering: at religionen vert utforma av den einskilde, utan styring av autoritetar, slik som i Märtha Louises englereligion. Pluralisering: noko som byrja alt med avskaffinga av konventikkelplakaten på 1800-talet, og som i dag viser seg i utalet av trussamfunn som får statsstøtte. Politisering: til dømes når religion krev at nestekjærleik skal styra kor mange som skal hentast inn frå Moria-leiren. Polarisering: her meiner Repstad at det er media og høgrepopulistiske politikarar som er skuldige i auka konfliktnivå.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
